Forum
یک ماهه: در آپدیت پستها
یک ساله: در آپدیت پستها
یک ماهه: در آپدیت پستها
یک ساله: در آپدیت پستها
یک ماهه: در آپدیت پستها
یک ساله: در آپدیت پستها
- 25 Puzzles per Day
- 5 Puzzle Rush per Day
- 3 Lessons per Week
- Game Report & Analysis
- Unlock All Bots
- No Ads
- Unlimited Puzzles
- Unlimited Puzzle Rush
- 5 Lessons per Week
- Game Report & Analysis
- Unlock All Bots
- No Ads
- Unlimited Puzzles
- Unlimited Puzzle Rush
- Unlimited Lessons
- Unlimited Video Library
- Game Report & Analysis
- Unlock All Bots
- No Ads
دوستانی که تمایل برای خرید اکانت پریمیوم دارند، در نظر داشته باشند که درخواستهای شما توسط کارتهای اعتباری بانکی خارجی انجام میشود و در اکثر موارد از روش هدیه عضویت پریمیوم استفاده میشود ولی اگر بدلایلی امکان انجام توسط روش هدیه نبود، نیاز هست شما که رمز عبور خود را در اختیار ما قرار دهید تا مستقیماً از حساب کاربری شما پرداخت انجام شود
مراحل کار
یک- درخواست خود را به همراه اطلاعات زیر به آقای ثانی ارسال کنید
درخواست اکانت پریمیوم
نوع اکانت (طلا-پلاتینوم-الماس) و مدت (یکماهه-یکساله)
نام و نام خانوادگی
شماره تماس
دو- پس از ارسال پیام مربوطه فوق، اطلاعات لازم و شماره حساب و یا کارت، جهت واریز ریالی مبلغ برای متقاضی ارسال میگردد
سه- پس از واریز وجه، اطلاعات پرداخت را ارسال کنید
چهار- اکانت پریمیوم پس از مدتی برای شما باز شده میتوانید از امکانات آن استفاده کنید
اگر نیاز به راهنمایی بیشتر دارین میتوانید از طریق شماره واتس اپ زیر هم تماس بگیرین
09125060814
HF-Sani
Feb 24, 2021
مدرسه شطرنج ایران، در راستای اهدافجامعه شطرنج ایران، برای درج مطالب آموزشی شطرنج در سطوح مختلف تشکیل گردیده است.
لینک ثبت نام
amirhossein_shafii
Aug 8, 2020
سلام به همه هم میهنان عزیز و ایرانیان سرافراز
ما در اینجا جمع شدهایم تا از شطرنج و زیباییهای آن لذت ببریم و از یکدیگر یاد بگیریم
اینجا خانهی همهی ایرانیان است
به خانه خود خوش آمدید
جامعه شطرنج ایران
گروههای زیر مجموعه
مسابقات لایو مدرسه شطرنج ایران
HF-Sani
Jan 25, 2014
با سلام خدمت دوستان
این فروم، شامل تمامی نکات مهمی است که دوستان احتمالا به اون برخورد خواهند کرد
همه موارد به صورت کامل توضیح داده شده
امیدوارم که مورد استفاده و توجه دوستان قرار بگیره
طبقه بندی مطالب بر اساس میزان اهمیت اونها در فروم قرار گرفته
پست شماره 2 => نحوه استفاده از وکیشن یا تعطیلات شطرنجی
پست شماره 3 => نحوه دانلود و نصب نرم افزار شطرنج سایت بر روی موبایل از طریق لینکهای مربوطه
پست شماره 4 => قوانین سایت در مورد تقلب و سوالات مطرح شده در این زمینه
پست شماره 5 => نحوه فرستادن گزارش تقلب حریف به سایت در صورت لزوم برای رسیدگی
پست شماره 6 => نحوه قرار دادن یک بازی یا پازل در فرومها یا وبلاگ شخصی خود در سایت
پست شماره 7 => نحوه عوض کردن نام کاربری
پست شماره 8 => تعدادی از لینکهای کاربردی جهت مطالعه
پست شماره 9 => مجموعهای از کتابهای آموزشی شطرنج برای دانلود در قالب یک وبلاگ
robert8867
Jul 1, 2013
با سلام خدمت تمامی هم میهنانم
همه ما در عمل اثبات کردهایم که چقدر به هم تیمیهای خود احترام میگذاریم و قدردان زحمات یکدیگر هستیم. بنده به عنوان عضو کوچکی از این مجموعه از یکایک شما ممنونم امیدوارم بتوانم که لطف و بزرگواری شما را جبران نمایم.
برای فعال کردن گزینه تعطیلات، همه حرکت بازیهایی که نوبت با من بود را انجام دادم، تا هیچ بازیای که نوبت با من باشد نمانده باشد.
تصویر زیر قبل از انجام بازیهایم است:
سپس حرکتی که به نظرم مناسب بود برای همه بازیها انجام دادم:
در مرحله بعد از منوی مای هوم (MY HOME) صفحه بازیهای آنلاین خودم را باز کردم تا به تنظیماتش دسترسی داشته باشم:
در سمت راست صفحهی باز شده بر روی تنظیمات (Settings) کلیک کردم
تصویر زیر که ملاحظه میفرمایید قسمت تنظیمات بازیهای آنلاین من است که در میانهی آن بخش Vacation یا تعطیلات چشمک میزند و خودش را نشان میدهد. این همان جایی است که معجزه میکند و از دادن امتیاز مفت و مجانی به حریفمان جلوگیری میکند
با تیک زدن PAUSE MY GAMES پیغامی بصورت زیر نمایان میگردد و به ما میگوید که برای ثبت تغییرات اعمال شده حتما Save Preferences را کلیک کنید.
بر روی OK کلیک کردم
سپس بر روی Save Preferences کلیک کردم. پیغامی مانند زیر ظاهر میشود که بر روی OK کلیک کردم
در نهایت پیغام زیر ظاهر گردید
حالا دیگه با خیال راحت به سفرم میرسم و هر وقت که بازگشتم، بازیهایم را شروع میکنم. بدون اینکه تایم اوت داشته باشم.
اگر شما هم قصد رفتن به سفر را دارید یا احتمال میدهید دسترسی تان به اینترنت سخت و محدود خواهد شد، پیشنهاد میکنم که از این امکان استفاده نمایید. راستی هرگونه سئوالی را اگر بلد باشم با کمال میل استقبال خواهم کرد.
forsatv
Nov 27, 2011
اصول گشایش__برای مبتدی ها
ده قانون عالی برای گشایش!
بقلم استاد بین المللی دانیل رنیچ (IM Daniel Rensch)
ترجمه:سید شهاب طاهری
اصول و قوانین زیادی برای سه مرحله بازی شطرنج(شروع،وسط و آخر بازی) وجود دارد،اما تمرکز این مقاله بر روی این موضوع است که در هنگام دست پاچگی و عجله چطور از مخمصه خارج شویم.
قانون اول : مهره های خود را گسترش دهید!
گسترش در لغت به معنی "ساختن و ایجاد کردن " است. اما اصطلاح گسترش در حیطه شطرنج به "قوانین و اصول شطرنج" تفسیر می شود به این معنی که در شروع بازی شما نیاز دارید تا پوزیسیون خود را به وسیله "بیرون آوردن مهره هایتان به سریع ترین شکل ممکن " گسترش دهید.
زمانی که شما در سطحی بالا شطرنج بازی می کنید استفاده از تمام قوا در شطرنج امری کاملا بدیهی و اجباری است.
قانون دوم :مهره های خود را گسترش دهید!
یک لحظه صبر کن، این همون قانون اول نیست؟.....خب،یک مقدار عجیبه. به هر حال اون چیزی که دوست دارم بوسیله قانون دوم اشاره کنم مهره هایی است که تو باید اول از همه گسترش بدهی:
نخست باید سوارهای سبک خارج شوند.سوارهای سبک اسب ها و فیل ها هستند.آن ها ساده ترین راه برای گسترش هستند و چون وزیر و رخ تا قبل از سوارهای سبک قادر به وارد شدن به بازی نیستند(در قانون 5 و 8 در این مورد خواهی دید) تو نباید به حرکت دادن سوار های سنگین قبل از حرکت دادن سوارهای سبک فکر کنی.
قانون سوم: مهره های خود را گسترش دهید...یا نکنه هنوز مهره های خودتون رو گسترش ندادید؟ گسترش بدید!
بله،گسترش واقعا مهم است!گسترش بدید،گسترش بدید،مهره های خودتون رو گسترش بدید... .
بدون استفاده از همه داشته ها و قوای خودتان، چطور می توانید انتظار بردن داشته باشید؟؟ در قانون سوم میخواهم بگویم که در گسترش مهره ها ، مهره های خود را در کجا باید قرار دهید؟
هرچند قانون 7 این مسئله را تشریح خواهد کرد اما به منظور ایجاد یک ذهنیت برای شما این را می گویم که بهترین جا برای گسترش دادن مهره ها به سمت مرکز است. در پایین یک مثال جالب از آن چه که در دنیای واقعی می تواند بهترین روش برای گسترش مهره ها باشد را خواهی دید:
پوزیسیون رویایی را ملاحظه بفرمایید.مهم است که این پوزیسیون را به خاطر داشته باشی نه برای اینکه تلاش کنی در بازی های خودت دقیقا به این پوزیسیون دست پیدا کنی بلکه با مشاهده این پوزیسیون می فهمی که گسترش کامل مهره ها و کنترل مرکز شبیه به چه چیزی است. ما باید همیشه قبل از اینکه به فکر تعقیب و گریز شاه و مهره های حریف باشیم گسترش خودمان را کامل کنیم.همه مهره های خود را بیرون بیاورید.
قانون چهارم: تا قبل از حرکت دهم یک مهره را دوبار حرکت ندهید.
بعد از مشاهده سه قانون اول و دیدن یک مثال از اینکه چطور یک شخص میتواند گسترش خود را در جریان بازی کامل کند، فهم قدم بعدی باید آسان شده باشد. فقط نگاه کنید به مثال پایین و ببینید که چطور یک شخص دیوانه اسبش را به جلو و عقب حرکت می دهد در حالی که حریفش گسترش پیدا کرده است.خلاصه کلام اینکه با ارتش حریف تنها به وسیله استفاده از یک مهره در آن واحد نبرد کنید.
قانون پنجم: وزیر خود را از اوایل بازی بیرون نیاورید!
اگر هر بازیکنی از چهار قانون اول ما با صداقت و درستی پیروی کرده باشد و سوار های سبک خود را گسترش داده باشد احتمالا کار بعدی که دوست دارد انجام بدهد این است که خیلی زود وزیر را بیرون بیاورد . وزیر ارزشمندتر از هر مهره دیگر است (صرف نظر از شاه).بعضی ها می گویند که وزیر حتی از ناموست هم مهم تر است(صرفا برای شوخی!).اگر وزیر شروع به درگیری با سوار های سبک کند شانسش برای خارج شدن از صفحه شطرنج در راه این نبرد خیلی خوب خواهد بود!!!
در پایین مثالی را ملاحظه خواهید کرد:
قانون ششم: قلعه بروید (تا قبل از حرکت دهم)!
البته معمولا، باید تا قبل از حرکت هفتم قلعه بروید،اما من آدم خوبی هستم و به تو یه مقدار تخفیف می دهم. قلعه رفتن یک از هوشمندانه ترین کارهایی هست که هر کسی تا به حال مشاهده کرده است. واقعا هوشمندانه است...
شاید بهترین ابداع و ابتکار بشر حتی ابتکاری بهتر از ورقه کردن نان و یا حتی بهتر از قدم زدن در پستوی خانه !!
به هر حال قلعه رفتن ،کارآمد ترین راه برای امنیت جناح شاه محسوب می شود، رخ(ها) تان را به داخل بازی می آورد و ارتش شما رو هماهنگ می کند ، و همه این ها تنها در یک حرکت اتفاق می افتد.البته فکر می کنم که تقریبا همه شما با نحوه و قوانین قلعه رفتن آشنا باشید اما برای محکم کاری درپایین در مورد آن توضیحات لازم داده شده است.
نحوه و قوانین قلعه رفتن در شطرنج:
"قلعه رفتن ":این حرکت شاه و یکى از دو رخ همرنگ آن در یک عرض واحد است، و یک حرکت شا ه به حساب مىآید و به صورت زیر انجام مى شود :شاه از مربع اولیه اش دو مربع به طرف رخ جابه جا مىشود ، سپس آن رخ به مربعى منتقل مى شود که شاه همان موقع از آن عبور کرده است .
(۱) در حالتهاى زیر قلعه رفتن غیر قانونى است:
الف ) شاه قبلاً حرکت کرده است ،یا
ب ) با رخى که قبلاً حرکت کرده است.
(۲) درحالتهاى زیر قلعه رفتن به طور موقت ممنوع است:
الف) مربعى که شاه در آن قرار دارد،یا مربعى که شاه باید از آن عبور کند، یا مربعى که شاه قرار است آن را اشغال کند، در معرض حمله یک یا چند مهره حریف باشد.
ب) بین شا ه و رخى که قلعه رفتن قرار است با آن انجام شود، مهره اى وجود داشته باشد.
ج )شاه در "کیش " است اگردر معرض حمله یک یا چند مهره حریف باشد ، ولو این مهره ها خود قادر به حرکت نباشند.
قانون هفتم: به سمت مرکز حمله کنید(گسترش بدهید)!
یک بازی بسکتبال را مجسم کنید که تیم شما به طرف سبد نمی رود و هیچگاه از خط محوطه جریمه عبور نمیکند.حالا تصور کنید یک بازی فوتبال را که بازیکنان تیم شما در زمین حضور دارند اما هیچگاه به سمت دروازه حریف برای گل زدن حرکت نمی کنند. احتمالا نتیجه چنین استراتژی وحشتناکی ،شکستی مفتضحانه خواهد بود. و به همین شکل در شطرنج نیز نتیجه گسترش منفعلانه(ایستایی) غیر متمرکز(بدون گرایش به مرکز) می تواند بسیار مخرب و ویرانگر باشد.شما نیاز دارید تا مهره هایتان را به فعالترین خانه های ممکن گسترش دهید. در پایین یکی از مثال های مورد علاقه من از آنچه که می تواند (البته شاید اغراق امیز باشد اما هنوز هم می تواند آموزنده باشد) برای هر کسی که یک گسترش منفعلانه را انجام می دهد، اتفاق بیافتد.
قانون هشتم :رخ ها را متصل کنید!
این قانون به عنوان یک نوع یادآوری و یا طرح نظارتی در نظر گرفته می شود. منظورم این هست که اگر تو به پیروی و اجرای قوانین گسترش اقدام کنی اما به هر دلیلی در میانه راه غفلت کنی، این قانون به تو یادآوری خواهد کرد که طرح و نقشه گسترش تا زمانی که رخ هایت متصل نباشند کامل نیست.اگر تو سطور بالا را خوانده باشی احتمالا این سوال برایت پیش می اید که اگر رخ ها متصل باشند این به چه معنی خواهد بود؟
اتصال رخ ها به این معنی است که :
1.سوار های سبک گسترش پیدا کرده اند.
2.قلعه رفتن انجام شده است.
3. سرانجام وزیرت را به خانه ای فعال تر (و البته امیدوارم امن) آورده ای.
اگر تو رخ هایت را به هم متصل کرده باشی، بنابراین به احتمال زیاد اولین مرحله بازی را به اتمام رسانده ای.
قانون نهم : نه تنها مهره ها،بلکه طرح ها و برنامه ها را نیز گسترش دهید.
فرض کن که همه مفاهیم اساسی گشایش شطرنج را یاد گرفته ای: تو برای گسترش مهره هایت طرح می ریزی؛برای حمله به سمت مرکز نقشه می کشی و همه این کارها را در عین حال که نسبت به تهدید های حریفت هوشیار و مراقب هستی، انجام می دهی....پس اگر ما اطمینان داشته باشیم تو به محض این که توانایی آن را پیدا کنی گسترش پیدا خواهی کرد و قلعه خواهی رفت و دیگر نیازی به یادآوری این مراحل نیست، خب حالا اینجا چیزی وجود دارد که من دوست دارم در موردش فکر کنی: هنگامی که مهره هایت را گسترش می دهی،تلاش کن آنها را درجهت اهدافت گسترش بدهی
منظورم واضح است:بجای این که صرفا مهره ها را بیرون بیاوری و جا به جا کنی،درباره اینکه مهره ها را در کجا و چرا قرار می دهی نیز تفکر کن.اسب هایت را به دنبال حملات پیاده ها گسترش بده!فیل هایت را هماهنگ با اسب ها گسترش بده!رخ هایت را در ستون های باز قرار بده (نه ستون هایی که هرگز باز نشده اند ) !!
این ها اصول سطح بالاتر شطرنج و همچنین اصول ابتدایی یادگیری "تئوری شطرنج" هستند،که اساسا به معنای انجام گشایش و حرکات گسترشی می باشد که توسط استاد بزرگ ها و قهرمانان شطرنج از لحاظ تئوری بهترین اصول ارزیابی شده اند. .در اینجا یک مثال همراه با توضیحات وجود دارد.
قانون دهم: در جهت ساختار های پیاده ای تان حمله کنید!
چه فکری می کنید اگر به شما بگویم که یکی از راز های طرح ریزی در سطح استادی شطرنج پیاده ها هستند؟
پیاده های شما تنها مهره هایی هستند که هیچگاه به عقب بر نمی گردند.یعنی انها همیشه به جلو حرکت می کنند.
ضعف در ساختار های پیاده ای ضعف پوزیسیونی محسوب می شود به این معنی که این ضعف ها در پوزیسیون دائمی هستند.یاد بگیرید تا ضعف های پیاده ای حریف را تشخیص دهید و سپس به نقاط ضعف پیاده ها و خانه های ضعیف ایجاد شده توسط حرکات پیاده ها حمله کنید ،این کلید درک شطرنج پوزیسیونی است.
منظور این است که اگر یک بازیکن به دنبال خطوط و قطر های باز(یا گاهی اوقات فقدان آنها) ایجاد شده بوسیله پیاده ها درابتدای بازی باشد او خواهد فهمید که مهره هایش را در کجا باید گسترش دهد. پیاده ها به دیگر مهره هایتان می گویند که با انجام هر حرکت دقیقا درکجا گسترش پیدا کنند بنابراین قبل از گسترش مهره هایتان به هر خانه ای مقداری از زمان را صرف فکر کردن درباره پیاده هایتان کنید.
ترجمه : سید شهاب طاهری
سلام.دوستان بنده وبلاگی رو درست کردم که در اون انواع کتاب های مربوط به شطرنج رو برای دانلود قرار میدم و همین طور مطالب آموزشی و جالب دیگری نیز در مورد شطرنج در آن وجود دارد و البته این وبلاگ مرتبا بروز می شود.از طریق لینک زیر میتونید وارد شوید و کتاب های مورد نظرتون رو دانلود کنید
وبلاگ معرفی و دانلود کتاب های شطرنج
HUGINN06
Feb 27, 2024
تا به ریتینگ 2200 نرسیده اید گشایش نخوانید!
تیخمان : "99 درصد بازی شطرنج تاکتیک است."
من به عنوان یک شطرنج باز آکادمیک و آموزش دیده ، همیشه مجذوب تئوریهای شروع بازی میشدم . اگر می توانستم فقط شاخه مناسبی مقابل روی لوپز تعویضی را یاد بگیرم یا اینکه فقط چند حرکت بیشتر از تئوری گرونفلد را بخاطر می سپردم، به ریتینگ 2000 یو اس سی اف (ریتینگ فدراسیون شطرنج آمریکا) دست میافتم. دیدگاه من در این باره منحصر به فرد نبود و هرگز به سردرگمی ام دربارۀ وقتگذرانی زیاد مبتدیان شطرنج بر روی کتاب های شروع بازی پایان نخواهد داد. از نظر مربیان شطرنج که شاهد بازی های زیادی از مبتدیان هستند، این کار پول هدر دادن است. برخی مربیان بر این عقیده اند که هیچ لزومی ندارد که بازیکن غیرمتخصص(زیر سطح استادی) در مورد حرکات شروع بازی به مطالعه بپردازد. دیدگاه من از این هم افراطی تر است. خریدن و گاه گاهی خواندن کتاب های شروع بازی می تواند جالب و سرگرم کننده باشد؛ اما تا هنگامیکه به ریتینگ 2200 فیده نزدیک نشده اید، بهتر است وقت خود را صرف مطالعۀ تاکتیک ها کنید. در حالی که کتاب های شروع بازی فقط برای چند حرکت اول یا حرکت هایی که به خاطر میسپارید کارساز هستند، در مقابل آموزشهای تاکتیک می تواند در هر مرحله از بازی مورد استفاده شما باشد . تاکتیک ها فقط برای گرفتن سوارها یا مات کردن شاه دشمن نمیباشند؛ بیشتر برتریهای پوزیسیونی بلند مدت بواسطۀ تاکتیک ها حاصل میشود. من بازی هایی را تجربه کرده ام که در همان آغاز بازی از نظر پوزیسیونی از حریفم عقب افتاده بودم. اما چون منتظر یک فرصت تاکتیکی موندم، توانستم مساوی کنم و یا حتی بازی را ببرم. مسئلۀ جالب و ظریفی که در مورد آموزش تاکتیک ها وجود دارد این است که برای این آموزش نیازی به کتاب های شروع بازی یا مربیان گران قیمت شطرنج نیست. برای فراگیری تاکتیک های شطرنج حتی نیازی به صرف وقت نیست (وقتگیر نیست). اشتباه نکنید! ارتقای قابلیت تاکتیکی کار بسیار خسته کننده ای است. با اینحال، حتی یادگیری 30 دقیقه ایی تاکتیک ها در روز، مهارت های شما را در بازی شطرنج ارتقا میدهد. پس دفعۀ بعد که در مطب دکتر منتظر هستید یا در مترو نشسته اید، وقت خود را با حل جدول یا سودوکو هدر ندهید. بهتراست برخی مسائل شطرنج را حل کنید. در آموزش تاکتیک ها به بسیاری از مسائل شطرنج و حل آنها پرداخته میشود . من دراینجا به توضیح منابع متعدد این مسائل خواهم پرداخت. اما نکتۀ مهمی که وجود دارد این است که آموزش تاکتیک ها بر پایه فعالیت و حل کردن مسائل شطرنج صورت می گیرد. کمیت در اینجا عامل کلیدی است. اگر شما نمی توانید در مدت یک یا دو دقیقه یک مسئله را حل کنید، به جواب و حرکت درست نگاه کنید. اما حتما چند روز دیگر دوباره نگاهی به مسئله بیندازید؛ تکرار در این مورد چاره ساز است. امتیاز حل کردن این مسائل شکل گیری و شناسایی الگو است. بعید است که تمام موقعیت هایی را که مطالعه میکنید در یک بازی مسابقه ای ببینید. اما وقتی که صد یا دویست تا مسئله مثل مات عرض آخر یا قربانی های تخلیه مسیر را حل کردید، این احتمالات را به سرعت در بازی های خود شناسایی خواهید کرد. منابع متعددی برای معماهای شطرنجی وجود دارد که شامل منابع آنلاین(اینترنتی) یا منابع چاپی( مثل کتاب) میشود. من به شخصه استفاده از کتابهای تاکتیک را ترجیح می دهم . خواندن این کتاب ها واقعا برای من لذت بخش است. چونکه میتوانم همه جا آنها را با خودم داشته باشم. مثلا اگر قبل از شروع کلاس مقداری وقت اضافی داشته باشم، یک مجموعه معما را باز می کنم و روی آنها کار می کنم. اگر در نظر دارید که کتاب تاکتیک خریداری کنید،به دنبال موردی باشید که ترتیب معماها به صورت موضوعی یا بر اساس افزایش دشواری معما باشد.سختی و دشواری مسئله نیز لازم است.تجربه به من نشان میدهد که اگر مسئله ها خیلی آسان یاخیلی دشوار باشند، به خودی خود دلسردی ایجاد میشود. اینترنت نیز یکی از منابع مهم آموزش تاکتیک ها به حساب می آید. من قبلا از تمرینات تاکتیک برنامه سایت *کلوب شطرنج اینترنتی* زیاد استفاده می کردم و از این تعامل لذت میبردم. این برنامه دارای مجموعه ایی از مسائل است که دشواری این مسائل به مرور بیشتر میشود و همیشه به عنوان طرف مخالف بازی می کند. می توان به جای تجسم به آسانی حرکت کرد و آنها را در عمل اجرا نمود. با اینحال، باشگاه شطرنج اینترنتی تنها منبع آموزش تاکتیک ها نیست. با وجود اینکه هیچوقت وارد (سرور تاکتیک های شطرنج) نشدم اما چیزهای زیادی دربارۀ آن شنیده ام. شما همچنین می توانید با مراجعه به تاکتیک تراینر همین سایت وبا حل مسائل شطرنج ، مهارت تاکتیکی خود را ارتقا دهید زمانی که منبع مسائل شطرنج را در اختیار دارید، سوال این است که چه تعداد از این مسائل را حل کنید و چه مدت زمانی را صرف کنید.من متوجه شدم که وقتی زمان خیلی کمی برای بازی فعالانۀ شطرنج دارم، همان15دقیقه در روز( هر روز) باعث شد که در سطح مناسب و معقولی بمانم. بدون شک این مدت زمان، ایده آل نیست. به نظر من این مدت زمان برای یک بازیکن فعال مسابقات حداقل باید 30 دقیقه در روز باشد. بااینحال، اگر جدا به دنبال پیشرفت هستید ، روزی 1 ساعت یا حل 100 مسئله در روز ، هر کدام که کوتاه تر باشد را پیشنهاد می کنم. این روال را جزئی از برنامه خود بدانید؛ یادگیری تاکتیک ها برای شما باید به یک عادت تبدیل شود. به خاطر داشته باشید که هدف شما رسیدن به درک صحیح از مسائل میباشد. بیش از حد بسیاری از بازیکنان بر مات کردن معماها یا ترکیبات وسط بازی تمرکز دارند.کتابی در مورد تاکتیک های آخر بازی خریداری کنید. مطالعۀ تاکتیک های شطرنج نه تنها یکی از بهترین روش های ارتقاء مهارت شطرنج به حساب میآید. بلکه آسانترین روش یادگیری نیز هست. ثبات و سخت کوشی کلید موفقیت شما در این مسیر است .شاید دلیل اینکه مولفان پشت سر هم کتاب هایی در مورد شروع بازی بیرون می دهند، همین است…. چیز زیادی برای گفتن در مورد روش واقعی آموزش و ارتقاء مهارت تاکتیک وجود ندارد.
mohamad_shahabpour
Sep 29, 2023
مدتی هست که تصاویر پروفایل های سایت نشان داده نمی شوند و اینطور ظاهر می شوند:
ولی سایر تصاویر سایت (مثل بخش تصاویر سایت و ...) کامل ظاهر می شوند...آیا برای شما هم این مشکل وجود دارد؟
persianak
Nov 8, 2022
آیین نامه ی مسابقات قهرمانی ایرانیان سایت چس.کام
فصل 1. اهداف برگزاری:
ترویج و گسترش شطرنج در فضای مجازی.
استفاده ی بازیکنان ایرانی از پخش زنده ی بازی ها و تفسیر بازی ها.
طرح ایده ای نو در برگزاری مسابقات اینترنتی.
تعیین و معرفی قهرمان ایرانیان سایت
فصل 2. شرایط برگزاری مسابقات:
هر بازیکن ایرانی ای که تنها یکی از ریتینگ های زیر را دارا باشد می تواند در این تورنمنت شرکت کند.
یا ریتینگ آنلاین بالای 1900
یا ریتینگ بلیتز بالای 1900
یا ریتینگ استاندارد بالای 1800
یا دارا بودن ریتینگ فیده
در صورتی که مایل به شرکت در مسابقات هستید می توانید با درج عبارت مایل به شرکت در این مسابقه می باشمدر زیر این پست ما را مطلع کنید.
هم چنین برای ثبت نام می توانید به یکی از نام کاربری هایی که قید شده است پیام ارسال کرده و درخواست ثبت نام خود را اعلام نمایید.
آخرین مهلت ثبت نام 30 مهر 92 می باشد.
در صورتی که تعداد شرکت کنندگان 8 نفر یا کمتر باشد مسابقات به صورت رفت و برگشت برگزار خواهد شد.
و در صورتی که تعداد شرکت کنندگان بیشتر از 9 نفر باشد مسابقات در روش سوییسی و در تعداد دورهای مناسب برگزار خواهد شد.
بازی ها در محیط لایو سایت چس.کام برگزار خواهد شد.
زمان بازی 90 دقیقه + 30 ثانیه افزایش زمان پس از هر حرکت برای هر بازیکن می باشد.
بازیکنان می توانند برای واقعی تر و ملموس تر شدن مهره ها، بازی را در کنار رایانه ی خود و بر روی صفحه ی فیزیکی بچینند.
بازی ها به صورت آنریتد خواهد بود.
در صورت تساوی امتیازات نفرات برتر یک رویارویی دوجانبه میان دو نفر برتر برگزار خواهد شد.
فصل 3. زمان و مکان برگزاری مسابقات:
بسته به تعداد شرکت کنندگان و تعداد دورها تقویمی مناسب برای آخر هفته ها ارائه خواهد شد.
هر هفته دو دور برگزار خواهد شد که یک دور در روز پنج شنبه و یک دور در روز جمعه برگزار خواهد شد.
آخرین زمان ثبت نام 30 مهر 92 می باشد.
فصل 4. داوری و کمیته ی ضدتقلب:
داور این مسابقات آقای هلپ مستر می باشند.
پس از اتمام هر بازی، بازی توسط آقایان هلپ مستر و حبیب نوبخت آنالیز خواهد شد و نتیجه به صورت خصوصی به دو بازیکن اطلاع داده خواهد شد.
به جز آقای هلپ مستر هیچ کس حق انتشار مطالب مرتبط با تقلب را نخواهد داشت.
فصل 5. تماس با ما:
در صورتی که سوالی در این زمینه داشتید می توانید با ما در ارتباط باشید.
نام کاربری:
DALIR1343
Aug 28, 2022
لعنت به انتظارات غیر واقعی!!
متن زیر شامل پرسش یک نوآموز شطرنج و پاسخ یک استاد شطرنج به آن می باشد:
هوموساپین پرسیده است:
من از وقتی که 6 سالم بود شطرنج بازی کرده ام و اکنون 17 ساله ام. من هرگز شانس و فرصت اینکه شطرنج را بصورت جدی بازی کنم نداشتم اما با این حال همیشه عاشق این بازی بودم بطوریکه سال پیش والدینم را مجبور کردم تا من را در بعضی از کلاس های شطرنج ثبت نام کنند. من واقعا میخواستم که درجه(ریتینگ) رسمی را در شطرنج بدست بیاورم بگونه ای که اتاقم را درهنگام شب قفل می کردم و وانمود می کردم که خوابیده ام و یا دارم برای امتحانات درسی ام مطالعه می کنم در حالی که که در حقیقت داشتم تا جایی که در توانم بود به مطالعه شطرنج می پرداختم.
حرف من این هست که در طی یکی دو سال گذشته تلاش زیادی را برای شطرنج انجام داده ام . با شیفتگی تمام تلاش میکردم.مربیم که یک مربی با تجربه بود که البته در عین حال خودش هم بازیکن بود به من گفت که در طی مدت یک سال ریتینگی بین 1600 تا 1700 را بدست خواهم آورد . و من حرف او را جدی گرفتم و رفتم تا در یک تورنمنت رسمی شرکت کنم. مطمئن بودم که اگر تلاش کنم و واقعا بخواهم میتوانم ریتینگی در حدود 1600 را بدست بیاورم.اما زمانی که در تورنمنتم شرکت کردم. هرچقدر تلاش کردم در نهایت اکثر بازی های خودم در مقابل بازیکنان درجه دار را واگذار کردم(0.5 امتیاز از 4 امتیاز) و تقریبا همه بازی های خودم در مقابل بازیکنان بدون درجه را بردم(4 امتیاز از 5 امتیاز). بعد از این فاجعه تصمیم گرفتم که به مدت یک سال دیگر بازی های ریتد انجام ندهم چون من به کسانی که زیر درجه 1500 بودند می باختم و پی بردم که نیاز هست که مهارت هایم را بهبود ببخشم.مشکل این است که من نمیدانم ایراد کجاست؟
به نظر می رسد زمانی که با یک حریف درجه دار بازی می کنم دچار یک مانع و مشکل درونی روانی می شوم و با دقت ، وسواس و ترس بیش از حد بازی می کنم و به نظر نمی رسد که بتوانم مشکلم را حل کنم.مثلا اگر در وسط بازی در یک وضعیت محکم و یکنواخت و مساوی قرار بگیرم بگیرم بگونه ای که هیچ مزیت بارزی نسبت به حریفم نداشته باشم فورا برای گرفتن مساوی برنامه ریزی می کنم بدون این که بخواهم حتی در این مورد فکر کنم. سپس تا پایان بازی مرتکب یک سری اشتباهات کوچک در مرحله اخر بازی شطرنج می شوم و در نهایت در یک پوزیسیون بازنده قرار میگیرم.
پاسخ استاد بین المللی جرمی سلیمان:
هوموساپین عزیز
تو تصور اشتباهی داشتی که فکر میکردی که با یک یا دو سال تلاش بصورت اتوماتیک به ریت 1600 و یا بالاتر دست خواهی یافت.واضح است که این طور نیست.چیزهای کوچکی در این بین هست که تو باید در مورد آن فکر کنی:
تجربه بهترین معلم است
برای مثال به بوکس نگاهی بنداز،تو تصمیم می گیری که یک بوکسور حرفه ای بشوی بنابراین تو به باشگاه می روی و یاد میگری که دست هایت را بالا ببری و گارد بگیری و فنون و مهارت های زیادی را آموزش می بینی اما زمانی که وارد یک رینگ بوکس می شوی و مشت سهمگین حریفت را بر روی بینی خودت تجربه می کنی چگونه واکنش نشان می دهی؟البته هیچ کس دوست ندارد احساس یک بوکسور دماغ شکسته را داشته باشد اما یک بوکسور باید بپپذیرد که درد جزیی از بازی است.(به همین دلیل است که اکثر مردم به طرف بوکس نمی روند چون تعداد کمی از مردم با زد و خورد و آسیب دیدن کنار می آیند.)
و به طور مشابه این مثال در مورد همه زمینه های دیگر هم صدق پیدا می کند بویژه در شطرنج.
وقتی که من شطرنج را شروع کردم(در سن 12 سالگی) توسط همه مورد تمسخر قرار می گرفتم.بچه های دیگه هم بی رحم و حیوان صفت بودند و در تورنمنت ها هم خیلی وضعیت بهتری نبود.من در اولین تورنمنت خودم 5 بازی از 6 بازی خودم را واگذار کردم و در دومین تورنمنت هم هر 4 بازی خودم رو واگذار کردم و هرکسی که ریت 1400 داشت را به عنوان خدای شطرنج تصور می کردم.حقیقت این است که من شب و روز بدون هیچ کمکی مطالعه کردم. کار کردم و باز هم کار کردم و البته بطور مداوم با شکست و تحقیر مواجه می شدم.
هدف من صرفا شطرنج بازی کردن نبود بلکه این بود که بتوانم واقعا شطرنجباز خوبی باشم و بوضوح به نظر می رسید که با هدفم به اندازه سال های نوری فاصله داشتم. واقعا افسرده و نارحت بودم و احساس می کردم که بزرگترین بازنده روی زمین هستم( و این برای یک بچه 12 ساله خیلی سنگین بود).در چنین اوضاعی با انتخاب یک تصمیم خطیر مواجه شدم: میتوانستم رویاهای شطرنج خودم را با فانتزی های ها احمقانه و تسلیم شدن بر باد بدهم(تسلیم شدن کاری است که اکثر مردم در مواجهه با سختی ها بزرگ انجام می دهند) و یا میتوانستم نگرش خود را تغییر بدهم. من دومی را انتخاب کردم.طبیعتا از باختن متنفر بودم(حتی خیلی بیشتر از اکثر کسانی که از باختن متنفر هستند) اما متوجه شدم که هم در زمینه مهارت های شطرنجی و هم در ثبات روانی مشکل دارم و با این ارزیابی صادقانه توانستم یک برنامه برای از بین بردن مشکلات و نارسایی های مرتبط با شطرنجم تنظیم کنم.
گذشته از مطالعه ثابت، انجام دادن موارد زیر نهایتا سرنوشت مرا بسوی دیگر رهنمون کرد.
قانون اول:یاد بگیر که از بازیکان با درجه بالاتر نترسی!
من تصمیم گرفتم که تنها با شطرنج بازانی که از من بهتر بودند بازی کنم.در تورنمنت هایی که بصورت سطح بندی شده برگزار می شد تنها در سطحی که حداقل یک کلاس بالاتر از سطح من بود شرکت می کردم.بله من دوباره و دوباره شکست میخوردم . اما روش تازه ای را پیدا کردم
زمانی که حریف نیرومندتر من غرورخودش را با قطره های خون من می ساخت( با تحقیر و شکست من احساس غرور می کرد) من در حال سرقت دانش بازی حریفانم بودم؛بازی به بازی،باخت به باخت.(این هایی که تعریف کردم مربوط به سیزده سالگی ام می شد که تو آن را ملاحظه کردی.)
زمانی که شخصی من را با استفاده از یک تاکتیک خاص شکست می داد ،من هم تلاش می کردم که زمانی که تنها بودم راه های مقابله با آن تاکتیک را پیدا کنم .مطمئن باش که من هرگز نمی خواستم که دوباره در مقابل آن تاکتیک شکست بخورم و در عین حال نیز می توانستم از آن تاکتیک در در مقابل حریفان آینده ام استفاده کنم.
اگر من در مقابل تاکتیکی خاص از حریفم دچار مشکل بشوم آن مبحث خاص را از کتاب ها مطالعه خواهم کرد
.
قانون اول ما را به سمت قانون دوم می برد:هر بازی یک ابزار بسیار ارزشمند است!
اگر از باخت ها وبرد هایت درس نگیری(برد به معنی لزوما خوب بازی کردن نیست،در هر بازی منتقد خودت باش و اجازه نده نتایجی که بدست می اوری تو را از درس ها و آموزه های بازی غافل کند.) هرگز نخواهی توانست به اهدافت دست پیدا کنی
شطرنج همانند سایر رشته های ورزشی میتواند به عنوان راهی برای لذت بردن و سرگرم شدن در نظر گرفته شود .خیلی سخت کار کردن لازم نیست و تو تنها بوسیله انباشت تجربه در طول زمان پیشرفت خواهی کرد
یا
در جایی که تو به محدودیت هایت یورش خواهی برد تا ببینی که چقدر خوب میتوانی عمل کنی شطرنج میتواند به عنوان یک چالش در نظر گرفته شود .اگر این شیوه و دیدگاه دوم را جدی یگیری پس نیاز داری که بطور کامل قانون زیر را درک کنی
قانون سوم:خودت را دست بالا بگیر !
کسانی که تسلیم می شوند هرگز به چیز ارشمندی دست پیدا نمیکنند.
بعضی از مردم بوسیله استعداد های فراوان و یا نبوغ در یک زمینه خاص خوشبخت می شوند اما این مورد در مورد اکثر مردم صدق پیدا نمیکند(اکثر مردم نابغه نیستند).اگر تو نابغه نیستی تو باید با سخت کوشی فراوان آن را جبران کنی.
سخت کوشی زیاد میتواند تو را به کره ماه برساند و یا به نوک قله هر حرفه و شغلی.متاسفانه به نظر می رسد که اغلب مردم به سخت کوشی زیاد آلرژی دارند و ضمیر اکثر مردم دارای یک نگرش قطع کردن-ادامه دادن درهنگام مواجهه با شکستها می باشد.
در شطرنج تو بازی های زیادی را واگذار خواهی کرد مگر اینکه از رویه بازی کردن با حریفان ضعیف تر از خودت دست بکشی. و اگر تو تحمل گرما را نداری و اگر با چند باخت دمدمی مزاج خواهی شد پس انتظار نداشته باش یه جایی برسی.
اقای هوموساپین تو باید محکم،استوار و واقع بین تر باشی.تقریبا همه در اولین تورنمنت خودشان شکست می خورند.چرا توباید انتظار موفقیت داشته باشی در حالی که تجربه تورنمنت نداری؟و چگونه این نوع از تجربه را بدست خواهی آورد؟ قطعا به وسیله تسلیم شدن و دست کشیدن از تلاش بعد از اولین تورنمنت خودت این تجربه حاصل نمی شود بلکه بوسیله شرکت در تورنمنت های زیاد و بررسی کردن همه بازی هایت (برد یا باخت) به عنوان یک منبع طلایی و ناب آموزشی این تجربه بدست خواهد آمد.
به دنبال موفقیت نباش به دنبال لذت بردن باش،لذت و شوق نبرد.تلاش کن تا جایی که میتوانی یاد بگیری
من 3 مشکل دیگر را نیز می بینم :
یک_ تو کاملا درگیر نتایج هستی و شادی و لذت بردن از بازی هایت را فراموش کردی و اگر درهنگام بازی احساس خرسندی و لذت نداشته باشی و اگر بازی برایت سرگرم کننده نباشد پس چرا در این دنیا با این همه تفریحات مختلف مشغول بازی شطرنج هستی؟ تو ذکر کردی که با شیفتگی و علاقه زیاد مشغول مطالعه کتاب های شطرنج بودی پس چرا با همان شور وشوق بازی نمی کنی؟؟ با شور و علاقه بازی کن چون تو عاشق بازی کردن هستی.برای نتیجه بازی نکن و بدان که باخت نشانه عشق و علاقه توست.
دو_ این طبیعی است که از کسانی که تجربه بیشتری نسبت به تو دارند بترسی.تنها درمان برای این ترس این است که برد و باخت را فراموش کنی و فقط تلاش کنی برانها غلبه کنی و و تو باید بدانی که ممکن است در این راه خرد شوی و شکست بخوری اما در نهایت به یک بازیکن قویتر تبدیل خواهی شذ.فقط بهترین تلاشت را بکن و اگر باختی درک کن که باخت بخشی اجتناب ناپذیر در فرایند پیشرفت می باشد.
سه_ تو در مقابل بازیکان باتجربه تر احساس کوچکی و ضعیف تر بودن داری چون به احتمال زیاد برای آنها یک بازیکن درجه دوم و ضعیف محسوب می شوی.آنها احتمالا فقط در همین یک مورد نسبت به تو برتری دارند.حتی اگر تو از دانش بیشتری در مورد پوزیسیون ها و گشایشها نسبت به آنها برخوردار باشی تجربه حریفانت آن ها را در یک شرایط بهتر قرار میدهد.اگر تو قبول نکنی که افراد زیادی هستند که بهتر از تو هستند(حتی خود من هم باید قبول کنم بازیکنان زیادی هستند که بهتر از من هستند)پس تو بخاطر توهمات خودت به پایین کشیده خواهی شد و قادر نخواهی بود از اصلاحاتی که باعث پیشرفت و موفقیت تو خواهد شد استقبال کنی و در نظر داشته باش که وقتی یک بازیکن درجه دو را می بری باید شروع کنی به تلاش برای شکست دادن یک بازیکن درجه یک
لطفا موارد زیر را در نظر داشته باش
_ اگر با شکست ها وضعف هایت کنار نیایی بنابراین از پیشرفت ها و موفقیت های احتمالی خودت نیز لذت نخواهی برد.
_ منطقی باش و قبول کن که باخت اجتناب ناپذیر است.منظورم این نیست که باید از باخت لذت ببری بلکه منظورم این است که تو از باخت هایت برای پیشرفت استفاده خواهی کرد و خواهی دید که شکست هایت برای تو همچون معلمی طلایی یود.
_ تجربه بسیار مفید و ارزشمند است که البته در حال حاضر تو آن را نداری.تنها راه برای بدست آوردن تجربه تورنمنت این است که در تورنمنتهای مختلف شرکت کنی و این تجربه را از طریق نبرد رو در رو به دست بیاوری.
_بعد از باختن به یک بازیکن با درجه بالاتر(و یا هر کس دیگر) فروتن و متواضع باش و به او برای بازی خوبش تبریک بگو و از او بپرس که :من چه اشتباهی انجام دادم؟!
_در مسابقات مختلف معمولا یک اتاق استراحت وجود دارد.با احترام زیاد از حریفانت بخواه که به آنجا بروید و بتوانید همراه همدیگر بازیهایتان را آنالیز کنید.چنین آنالیزی نه تنها به تو کمک می کند که ضعف هایت را شناسایی کنی بلکه باعث می شود متوجه بشوی که بعضی از کسانی که با آنها بازی کردی چقد ضعیف هستند! این کار به نوبه خود ترس را خیلی از تو دور میکند و تو را متقاعد می کند که با کمی تجربه و زمان بیشتر می توانی همه این حریفانت را پشت سر بگذاری.
لطفا درک کن که تو چیزی برای از دست دادن نداری فهم این مطلب باعث می شود که بر روی صفحه شطرنج بی باک باشی چون با این نگرش بردن عالی خواهد بود و مساوی قابل قبول است و باختن هم یک تجربه آموزشی بسیار ارزشمند را به همراه خواهد داشت.
در نهایت من امیدوارم که تو بدانی که میانیگین درجه تورنمنت ها 1500 هست. کسی که این درجه را دارد یک بازیکن قوی هست.بسیاری از کسانی که ریتینگ 1500 دارند برای ده ها سال است که بازی میکنند.حقیقت این است که تو انتظار داری که به آنها ببازی.چوب انتظارات غیر منطقی را بر سرخودت نکوب و از تخریب خودت دست بردار.بجای عقب نشینی به میدان نبرد برو و مبارزه کن.همه اینها ممکن است چندین سال و چندین تورنمنت طول بکشد اما سرناجام اتفافی که باید بیافتد می افتد و بی تردید به چیزی که لیاقتش را داری دست خواهی یافت .
ترجمه از : سید شهاب طاهری
سلام.دوستان بنده وبلاگی رو درست کردم که در اون انواع کتاب های مربوط به شطرنج رو برای دانلود قرار میدم.ودر حال حاضر 30 کتاب شطرنج در این وبلاگ وجود داره.و البته این وبلاگ مرتبا بروز می شود.از طریق لینک زیر میتونید وارد شوید و کتاب های مورد نظرتون رو دانلود کنید.
وبلاگ معرفی و دانلود کتاب های شطرنج
Iiibew
Mar 17, 2022
معرفی و دانلود کتاب های شطرنجی
نکته مهم: تمای کتاب های موجود در این فروم به وبلاگ زیر منتقل شد و علاوه برآن کتاب های شطرنج دیگر هم در وبلاگ زیر قرار داده می شود..برای ورود به وبلاگ لینک زیر را کلیلک کنید
******************************************************
وبلاگ معرفی و دانلود کتاب های شطرنج
**********************************************
آموزش مراحل سه گانه شطرنج
نویسنده:کاپابلانکا
این کتاب شامل آموزش شطرنج توسط استاد فراموش نشدنی و افسانه ای شطرنج، کاپابلانکا است. علاوه بر آن 20 بازی مهم کاپابلانکا با مشهورترین استادان طراز اول جهان همراه با تفسیر میخائیل باتونیک در این کتاب آورده شده است. کاپابلانکا (1888-1942) نابغه ای در شطرنج بود به طوریکه نام مستعار ماشین شطرنج را به او داده بودند. فهم او از شطرنج فطری و ذاتی بود. راهکارهایی را که دیگران با صرف زمان بسیار هم نمی توانستند دریابند، او در یک نگاه پیدا می کرد.کاپابلانکا در زمان خود در میان اساتید بزرگ شطرنج، دارای رکورد کمترین نسبت باخت در بازیهایش بود. حجم: 12.1 مگابایت نوع فایل کتاب: PDF تعداد صفحات: 177
زبان:فارسی
لینک دانلود
...................................................
safaey
Nov 7, 2021
امروز یک بازی لایو در سایت دیدم عملا از حرکت 32 ام تا آخر بازی وزیر بیچاره هیچ کاری نتوانست در برابر سوار های هماهنگ بکند. یعنی 35 حرکت بدرد نخور انجام داد و آخر هم خودکشی کرد.
http://live.chess.com/live?v=2014120501#g=996338341
OR-ME
Mar 24, 2021
راه استادى در شطرنج
تعداد شطرنجبازان آماتور بسيار است، و درميان انبوه اينگونه بازيكنان هستند كسانى كه بواسطه تمرين زياد با بازيكنان قوى، بواسطه خواندن دقيق خود آموزهاى شطرنج، توانسته اند با بسيارى از قوائد بازى شطرنج آشنا شوند، ياد گرفته اند كه چگونه حركات قوى بكنند، آموخته اند كه از ايجاد ضعفهاى شديد در وضعيت خود اجتناب ورزند، و به سطحى رسيده اند كه مرتكب اشتباهات تاكتيكى واضح نمى شوند- و خلاصه، بازيكنانى قوى گشته اند.
اين آموتورها، ديگر از روى بى دقتى مهره هايشان را از دست نمى دهند، و نسبت به اكثر استادان قرن نوزدهم، درك بهترى از پوزيسيون دارند .آنها معمولاً به راحتى مى توانند حريفان ضعيفتر و كم معلومات تر از خود را مغلوب كنند. ولى با اين حال، همين آموتورها در مسابقات معولاً مغلوب استادان امروزى مى شوند.
اين تفاوت، شطرنج باز جاه طلب را به تأمل و تفكر وا مىدارد. يك استاد چه مهارتهاى دارد كه اماتور از آن بىبهره است؟ چه چيزى استاد را از آماتور قوى متمايز مىسازد؟ آماتور براى استاد شدن –يا حداقل، بهبود بازى خود چه بايد بكند؟ استاد چه كسى است؟
استاد كسى است كه بر فنون اداره هر مرحله از بازى، يعنى گشايش بازى، وسط بازى و آخر بازى، آگاهى كامل دارد. او بازى را همچون كلى واحد اداره مىكند، و هر حركت او جزئى از يك نقشه خاص استراتژيكى يا تاكتيكى است. او با هوشيارى امكانات هر وضعيتى را درك مىكند. او مىتواند نتايج هر حركت را به درستى تجزيه و تحليل كرده و دقيقاً پيش بينى كند. او قوائد اساسى وضعيت هاى مختلف را مىفهمد بازى تاكتيكى او قوى است و نسبت به بازيكنان ديگر، مرتكب اشتباهات كمتر و كم اهميت تر مىشود. او با بسيارى از بازيهاى گذشته آشناست و از ادامه هاى كه در مسابقات امروزى بازى مىشود نيز به خوبى اطلاع دارد.
استاد و آماتور از نقطه نظرى متفاوت به وضعيتهاى شطرنج مىنگرند. استاد درك و فهمى از هر وضعيت و مقتضيات آن دارد كه آماتور هنوز به دست نياورده است، و استاد بر آن فعل و انفعال متقابل قوائد متنوع شطرنجى آگاهى دارد كه آماتور شايد حتى از وجودشان هم بىخبر باشد.
حالا بياييم جنبه هاى مختلفى را بررسى كنيم كه در آنها تفاوت بين استاد و آماتور مشهود است، و در عين حال ببنيم كه در هر زمينه آماتور براى تقويت بازى خود و پيشرفت به سوى استادى چه بايد بكند.
۱- گشايش بازى
تا حدودى مىتوان گفت كه در گشايش بازى تفاوت آشكارى بين استاد و آماتور وجود ندارد، چون هر دو ممكن است ادامه هاى تئوريك يكسانى را بازى كنند. اما تفاوت زيادى هست بين طوطىوار بازى كردن واريانتهاى شروع بازى و فهميدن آنها. از همان حركت اول، استاد، چه از نظر استراتژيكى و چه از نظر تاكتيكى، مىفهمد كه چرا اين و آن حركت را بازى مىكند. ولى از طرف ديگر آماتور، اغلب واريانتها را حفظ كرده و آنها را ماشين وار بازى مىكند. در چنين حالاتى، به مجرد اولين انحراف از ادامه ((كتابى))، آماتور سر نخ را از دست مىدهد، در حاليكه استاد، كه زير بناى حركات را فهميده است، مىداند كه چگونه از بازى اشتباه حريف سود ببرد. استاد به طور كلى گشايش بازى را دقيقاًً مطابق با تئورى بازى مىكند، ولى گاهگاهى عمداً از بهترين ادامه هاى تئوريكي اجتناب مىورزد تا خودش را از واريانتى كه به مساوى منجر مىشود يا ادامه اى كه دوست ندارد، ادامه اى كه شايد با طبع او سازگار نيست، كنار بكشد، يا ممكن است اين كار فقط براى گيج كردن حريفش بكند و. بدين ترتيب، حركت مشكوكى كه يك استاد انجام مىدهد، و همان حركت، وقتى كه توسط يك آماتور بازى مىشود، ممكن است در معنى كاملاً متفاوت باشد.
استاد دلايل ديگرى نيز براى انحراف از يك ادامه تئوريك دارد. او اغلب واريانتهاى گشايشى بخصوصى را مطالعه مىكند، و ممكن اس طرقى براى اصلاح آنها كشف كند. استاد. كه بازيكن قوى است، مىتواند اشتباهات كوچكى در بعضى از ادامه هاى معمول بيابد يافتن راه هاى اصلاحى آنچنان كه به نظر مىرسد مشكل نيست، چون اوصلاًً مگر تئورى چيست؟ تئورى از دو منبع ريشه مىگيرد:اول، گردآورى ادامه هاى بازى شده در مسابقات توسط استادان و آماتورهاى قوى بطريق آمارى، و دوم، تجزيه و تحليل واريانتهاى گشايشى كه در فرصتى كافى توسط همان بازيكنان، قبل يا بعد از مسابقات، صورت گرفته است. تجزيه و تحليل نوع اخير طبعاً معتبرتر است،چون تحت تاثير تنگى وقت، كه در مسابقات وجود دارد، نيست. استادان اغلب ادامه هاى خاصى را از قبل تجزيه و تحليل مىكنند و بعد در اولين فرصت از آن در يك مسابقه استفاده مىكنند تا حريفان نسبتاً نا آماده را غافلگير كنند. متخصصان گشايش بازيهاى شطرنج همه بازيهاى را كه در آن يك ادامه خاصى از يك واريانت مشخص بازى شده است، و نيز كليه تجزيه و تحليل هاى تئوريك موجود در آن ادامه را مورد بررسى قرار داده و يك واحد تئوريك از آن بدست مىآورند كه ارزشش خيلى بيشتر از گردآورى آمارى است، زيرا كه شامل تفسير و نتيجه گيرى مىباشد. استاد ممكن است بتواند در اين واحد هاى تئوريك نيز اصلاحاتى پيدا كند، ولى اينكار خيلى مشكل تر است، چون اين قسمت قبلاً توسط يك يا چند متخصص قبل از او مورد تحقيق قرار گرفته است.
وقتى كه آماتور در حين بازى از تئورى منحرف مىشود، معمولاً به اين خاطر است كه او با آن آشنا نيست يا نمىتواند آنرا بياد آورد. در چنين حالاتى، حركتى كه او جانشين حركت تئوريك مىكند محتملاً ضعيف تر از آن است، يا حتى اشتباهى آشكار مىباشد. حريف او طبعاً مىتواند فوراً از آن اشتباه بهره بردارى كند.
چگونه آماتور مىتواند تكنيك گشايشىاش را بهبود بخشد
آماتور بايد با كليه گشايشهاى اصلى آشنائى داشته و بخصوص در دو يا سه تا از آنها اطلاعاتى كامل داشته باشد.اگر قصد شركت در مسابقات را دارد بايد كه با گشايش بازىها و واريانتهاى كه امروزه رايجند بخوبى آشنا باشد. ولى براى هر كس كه ساعات زيادى را وقف شطرنج نمىكند عملاً غير ممكن است كه بتواند آشنائى عميقى با واريانتهاى خاص گشايشهاى مشهور پيدا كند.به همين دليل، احتمالاً بهترين راه براى بهبود بخشيدن بازى گشايشى آن است كه ايده و فكرى كه در هر گشايش اصلى وجود دارد مورد مطالعه قرار داد و گشايش را با در نظر داشتن ايده اصلى آن بازى كرد، و در همان ضمن بايد به مقتضيات تاكتيكى هر وضعيت دقيقاً توجه داشت. آماتور بايد ايده هاى تك تك حركاتى كه يك گشايش خاص را به وجود مىآورند درك كند و نيز از آنچه كه باعث به وجود آمدن يك وضعيت خوب، در خلال يا در پايان مرحله گشايشى است، شناخت بيشترى بدست آورد.
ايده هاى گشايشها را مىتوان در بعضى از خودآموزهاى شطرنج، در مقاله هاى مجلات شطرنج، و اغلب در بازيهاى تفسير شده يافت. براى آماتور مفيد خواهد بود كه بازيهاى زيادى در يك گشايش خاص انجام دهد. اين كار به او نشان خواهد داد كه چگونه آن گشايش بسط مىيابد،ضعفها و قدرتهاى آن، و بعضى مسايلى كه در خلال آن پيش مىآيند چيست.بعلاوه، آماتور پيشرفته اى كه در بعضى از گشايشها يا واريانتها تخصص يافته است مىتواند درست مثل يك استاد، بكوشد كه تئورى را اصلاح كند. طبعاً،بيشتر احتمال دارد كه او بتوانداشتباهاتى كوچك را در بازيهاى مسابقات كشف كند تا در تجزيه و تحليل هاى تئوريك.
ولى صرف نظر از آموختن حركات تئوريك هر گشايش بخصوص، آماتور بايد هميشه عناصر يك وضعيت خوب شطرنجى را در نظر داشته باشد و هر وقت كه با گشايشى ناآشنا و يا حركتى عجيب در يك گشايش آشنا روبرو شد، بكوشد كه با تجزيه . تحليل دقيق به وضعيتى محكم دست يابد
۲-انتقال به وسط بازى
وقتى اكثر سوارها گسترش يافته و آماده نبردى فعال باشند، گشايش تقريباً خاتمه يافته و وسط بازى در شرف آغاز است اين مرحله اى از بازى است كه شايد اداره كردنش از هر مرحله ديگرى مشكل تر باشد، از لحاظى به اين خاطر كه در كتابها نوشته نشده است،واز لحاظى به اين خاطر كه اگر چه سوارها آماده بازى هستند،ولى معمولاً هنوز با مهره هاى حريف درگيرى پيدا نكرده اند،. بنابراين تفكر بازيكن بايد بيشتر استراتژيكى باشد تا تاكتيكى. در اين قسمت از بازى است كه معلوم مىشود آيا بازيكن معنى كلماتىرا كه در گشايش بازى مىكرد، مىدانسته يا اين كه فقط داشته يك رشته حركاتى را كه در يك كتاب شطرنج ياد گرفته از حفظ بازى مىكرده است. در اين مرحله، بازيكن بايد نقشه هاى براى آينده بكشد و يك استراتژى كلى تعيين كند.انتخاب استراتژى صحيح بسيار مهم است،و در ضمن مىتواند بسيار مشكل باشد. ريشه هاى استراتژىمرحله انتقال به وسط بازى در گشايش قرار دارند.
تفاوت بين استاد و آماتور در اينجا خيلى بيشتر از گشايش آشكار مىگردد. در اينجا اغلب آماتور گيج است و نمىداند با وضعيتى كه بنا كرده چه بكند، بىهدف، يا حداقل بىثبات،بازى مىكند، برعكس، استاد،كه نوع كلى استراتژىاى را كه از گشايش بازى شده حاصل مىشود، مىفهمد و مىداند كه ويژگيهاى وضعيتش چيست و دنبال چه هدفهايى بايد باشد، استراتژىاش را مطابق با نيازهاى وضعيتش طرح مىكند و زمينه اى براى يك ادامه موفق در وسط بازى پى مىريزد
چگونه آماتور مىتواند بازىاش را در مرحله انتقال به وسط بازى بهبود بخشد؟
كتابهاى چند در زمينه وسط بازى هست كه اين مرحله انتقالى را مورد بحث قرار مىدهند،ويك كار خيلى مفيد براى بهبود يافتن بازى آماتور در اين قسمت آن است كه او آنچه را كه استاد در اين مرحله انجام مىدهد مورد بررسى دقيق قرار دهد.بازيهاى مسابقات رسمى اغلب چنين تكنيكهايى را نشان مىدهند،ولى آنها را بايد با اين قصد مورد مطالعه قرار داد كه بفهميم درست بلافاصله بعد از گشايش چه اتفاق مىافتد.بخصوص جالب است كه اين قسمت از بازيهاى استاد-عليه-آماتور را مورد بررسى قرار دهيم تا ببينيم طرز عمل استاد در مقابل حركات عجولانه آماتور چيست؟
با هدف بازى كردن در مرحله انتقال به وسط بازى، پيش از هر چيز به فهميدن گشايش بازى ارتباط دارد
۳- وسط بازى
وسط بازى آن قسمت از شطرنج است كه در آن مى توان سوارها را در هر گوشه از صحنه يافت. صفت مشخصه آن پيچيدگى روابط متقابل بين سوارها و امكانات عملى متعدد است.اين مرحله اى از شطرنج است كه بزرگترين ميدان را در برابر تخيل بازيكن مى گشايد.بر خلاف گشايش، وسط بازى مورد كاوش هاى بىپايان قرار نگرفته است؛و بر خلاف آخر بازى،به يك رشته تكنيك هاى ظريف تبديل نشده است.بعلت فقدان راه هاى مشخصى براى ادامه، و بعلت پيچيدگى ذاتيش، وسط بازى بسيارى از مشكل ترين مسايل بازى را بر دارد.براى درست بازى كردن اين مرحله،بازيكن بايد از يك سو وضعيت را چون كلى واحد در نظر بگيرد تا بتواند دقيقاُ قضاوت كند كه چه ادامه اى براى بازى صحيح است،و از سوى ديگر تمام جزئيات گوناگون وضعيت را در نظر گرفته و هيچ امكانى، را چه آشكار و چه پنهان، ناديده نگيرد.
در وسط بازى،انواع مسائل كلى استراتژيكى مطرح مىگردد:نگاه داشتن نيروها يا تعويض سوارها،حفظ درگيرى يا تعويض پياده ها،باز كردن ستون يا بستن آن براى هميشه،شروع حمله اى همه جانبه به شاه دشمن،تمركزدادن نيروها براى گرفتن يك سوار حريف،ضعيف ساختن وضع پياده اى حريف،يا با تصفيه كامل سوارها به يك آخر بازى مقرون به صرفه رسيدن. علاوه بر اين سوالها، مسايل هميشگى تاكتيكى نيز وجود دارند كه بايد بر هر ملاحظه استراتژيكى تقدم داشته باشند: آيا حريف هيچ تهديدى ندارد كه بايد آنرا دفع كرد؟ اگر دارد چگونه؟ و اگر نه، مىتوان خود تهديداتى ايجاد كرد؟ يا آيا مىتوان موقعيتى ناخوشايند براي حريف ايجاد كرد كه او را مجبور كند به ضرر خود بازى كند؟
در شطرنج مثل زندگى، همه كس از يك نقطه نظر واحد به موقعيت نمىنگرد يك وضعيت پيچيده وسط بازى را در مقابل نيم دوجين بازيكن بگذاريد و خواهيد ديد كه همه اين بازيكنان براى يافتن بهترين حركات از زواياى مختلف به وضعيت مىنگرند. اين تنوع .و غيره منتظر بودن است كه جذابيت بازى شطرنج را بيشتر كرده و مانع از آن مىشود كه شطرنج به نمايشى كاملاً ماشينى تبديل شود كه آنرا به خورد يك ماشين كامپيوتر داد.
در وسط بازى و انتقال به وسط بازى، تفاوت بين استاد و آماتور به نحو خاصى آشكار مىشود. آماتور معمولاً دركى غير قاطع از موقعيت صحنه دارد و از كليه امكانات وضعيت آگاه نيست. اگر موقعيت آرام باشد، آماتور اغلب موفق به كشف استراتژى صحيح نمىگردد؛اگر موقعيت تاكتيكى باشد، آماتور كمتر مىبيند و محاسباتش دقت محاسبات استاد را ندارد
چگونه آماتور مىتواند بازىاش را در وسط بازى بهبود بخشد؟
هيچ فرمول ساده اى براى متخصص شدن در موقعيتهاىپيچيده وسط بازى وجود ندارد، ولى مطالعه شديد وسط بازى هاى استادان و تلاش براى فهميدن تك تك حركات و رابطه شان با استراتژى كلى،مىتواند شروع خوبى باشد. بايد بازى تاكتيكى و استراتژى هر دو را تقويت كرد. در ذيل عنوان تاكتيك ما نشان خواهيم داد كه آماتور براى بهبود بخشيدن بازى تاكتيكى اش چه بايد بكند،و در ذيل عنوان استراتژى،نشان مىدهيم كه چگونه آنها مىتوانند فهم بهترى از عناصر استراتژيك و موضعىبازى شطرنج بدست آورند.
يك ايده خوب در اين مورد آن است كه به تمامى صحنه نگاه كرد و راه تخيلمان را براى كشف حركاتى كه مىتوانند موقعيتى مناسب براى ما و ناخوشايند براى حريف خلق كنند باز بگذاريم.حركت واضح هميشه بهترين حركت نيست و نبايد بسادگى تن به ماشينى بازى كردن داد مثلاً يك رخ را به ستون باز بياوريم يا اسبمان را در خانه سوم فيل گسترش دهيم. اينها ممكن حركات خوبى باشد، ولى در وضعيت مورد نظر، ممكن است حركات خيلى بهترى موجود باشند. حركات آرام گاهى اوقات لازمند،ولى حركتى كه فشار را افزايش داده ويا تهديدى مستقيم يا غير مستقيم ايجاد مىكند مىتواند باعث آن شود كه حريف كارى بكند كه وضعش به خطر بيفتد يا حداقل اوضاع را برخود مشكلتر كند. حركاتى كه ابتكار عمل را حفظ ميكنند هميشه حركات مطلوب هستند.
گاهى اوقات وسط بازى تماماً بر اساس يك تم قرار دارد. ولى اغلب،برعكس، شامل يك رشته مراحل استراتژيك است.و بر هر يك از آنها هدفهايى خاص خود دارد كه، بمحض حصول، بازى را به مرحله اى تازه با هدفى متفاوت منتقل مىكنند.وقتى كه وضعيتى استاندارد وجود داشته باشد،مىتوان از بازى استاندارد سود برد،ولى حداقل نه با دقتى رياضى و در قالبى محدود، با شناختن موقعيت هاى استاندارد شده وسط بازى و طرق اداره آنها،آماتور مىتواند توانايى اش را در اداره وسط بازى بالا ببرد.
۴-آخر بازی
آخر بازى آن مرحله از شطرنج است كه در آن آنقدر از سوارها تعويض شده كه هر دو شاه بتوانند فعالانه در نبرد شركت جويند.همه بازيهاى شطرنج به اين مرحله نمىرسند.
آخر بازى با گشايش و وسط بازى فرق مىكند زيرا كه بطور كلى تابع نوع بازى متديك و دقيقاً طراحى شده اى است كه تكنيك ناميده مىشود. بعلت كمى تعداد سوارهاى صحنه،مىتوان با دقت بسيار بيشترى پيش بينى كرد كه بعداً چه پيش مىآيد،و كاوش در انواع مختلف وضعيتها نشان داده است كه روشهاى صحيح اداره موقعيت هاى گوناگون آخر بازى چه مىباشند.
استاد در تكنيك آخر بازى مهارت كامل دارد. وقتى كه يك موقعيت آخر بازى پيش بيايد، استاد راه صحيح اداره آن را پيدا مىكند. و از آنجايى كه موقعيت هاى آخر بازى معمولاً شامل آنگونه ابداعاتى كه پيوسته در گشايش بازى پيدا مىشود،يا آنگونه امكانات وسيعى كه مشخصه وسط بازى است، نمىباشد بنابراين داشتن معلوماتى از تكنيك آخر بازى معمولاً كفايت ميكند.
نه تنها تكنيك آخر بازى، بلكه دانستن نتيجه انواع وضعيتهاى آخر بازى نيز بسيار مفيد است.چنين اطلاعاتى مىتواند به ما اين توانايى را بدهد كه حتى از وسط بازى براى رسيدن به يك آخر بازى مقرون به صرفه تلاش كنيم،با اين تضمين كه اگر وضعيت مطلوب در آخر بازى فرا برسد، نتيجه آن برد براى ما خواهد بود.
آماتور طبعاً نسبت به استاد اطلاعات كمترى از آخر بازى دارد. آنچه كه براى استاد در آخر بازى امرى معمولى است اغلب براى آماتور بازى دشوارى است كه نيازمند محاسبات دقيق مىباشد، و واضح است كه امكان به خطا رفتن او بسيار است.
چگونه آماتور مىتواند آخر بازىاش را بهبود بخشد
بهبود بازى در اين مرحله نتيجه كسب معلوماتى بيشتر است از (الف) نتيجه انواع استاندارد آخر بازى؛ (ب) طرق خاص اداره انواع استاندارد آخر بازى.
اين مسئله فوق العاده اهميت دارد كه نتيجه تئوريك وضعيتهاى استاندارد آخر بازى را بدانيم، چون اين معلومات به ما كمك مىكند،در هنگامى كه وضعيت پيچيده است،بتوانيم بازى را اداره كرده و قدرت انتخابى داشته باشيم. براى مثال اگر در يك آخر بازى كه يكى طرفين يك رخ، و يك اسب، ويك پياده، و طرف ديگر يك رخ و يك اسب داشته باشد، بازيكن بداند كه تحت چه شرايطى يك رخ و يك پياده از يك رخ مىبرد. آنوقت او توجه خواهد كرد كه در چه موقع بايد بازى را با تعويض اسبها تسويه كند.
اين هم مهم است كه بدانيم كه چگونه وضعيتهاى استاندارد آخر بازى را اداره كنيم. مثلاً، كافى نيست يك شاه و يك پياده در مقابل شاه داشته باشيم و وضعيت طورى باشد كه پياده ما وزير شود.ما بايد اينراهم بدانيم كه چگونه بازى را رهبرى كرده و به اين ترتيب از پات شدن جلوگيرى كنيم، و اين تكنيكى است كه مىشود آن را آموخت؛و اگر آموخته نشود،بازيكنى كه در چنين وضعيتى قرار بگيرد ممكن است برد را از دست بدهد. در چنين وضعيتهايى بسيار اهميت دارد كه ما معنى و مقتضيات ((تقابل)) را بفهميم آماتور بايد با آخر بازىهاى استانداردى چون رخ وپياده عليه رخ، شاه و پياده عليه شاه،آخر بازيهاى پياده اى كه در آن تقابل مطرح است؛و وضعيتهايى كه شامل پياده رونده حمايت شده، وپياده رونده دور مىباشد، وزير عليه پياده هايى پيشرفته، و غيره، آخر بازيهايى كه شامل مبارزه فيل و پياده ها عليه اسب و پياده ها است، اين مسئله كه چه عواملى به نفع اسب هستند، مثلاً پياده ها كه همه در يك جناح باشند.يا پياده هاى مسدود شده اى كه در خانه هاى رنگ فيل دشمن قرار دارند،يا چه عواملى به نفع فيل مىباشند،مثلاً پياده ها در هر دو جناح صحنه ها پياده هاى مسدود شده كه در آن پياده هاى دشمن در خانه رنگ آن فيل قرار دارند، آشنائى يابد.
در مورد آخر بازى، ملاحضات كلى ذيل را بايد در نظر داشته باشيم:
(الف) در بيش از ۹۰ درصد حالات، يك پياده اضافى در يك آخر بازى ساده پياده اى نقش قاطع دارد.
(ب) در ساختمانهاى توام با سوار(ها)و پياده(ها)،پياده اضافى شايد در ۵۰ يا ۶۰ درصد حالات قاطع باشد، ولى وقتى كه بازيكن غير از پياده اضافى برترى ديگرى هم داشته باشد پياده اضافى قاطع مىگردد.
(ج) شاه نقش مهمى در آخر بازى ايفا مىكند.
(د) ابتكار در آخر بازى شايد حتى مهمتر از داشتن ابتكار در مراحل ديگر بازى است.در آخر بازيهاى رخ، داشتن ابتكار را مىتوان حداقل به ارزش يك پياده دانست.
(ه)دو پياده رونده متحد بسيار نيرومند هستند، و وقتى چنين پياده هاى به عرض ششم برسند بطور كلى با قدرت يك رخ برابرى مىكنند.عجيب آن است كه اگر شاه حريف در حوزه اين دو پياده گذشته متحد باشد، دو امكان كاملاً مخالف پيش مىآيد:
(۱) اگر شاه بتواند آن پياده اى را كمترپيشروى كرده مسدود كند، اين ساختمان پياده اى تقريباً بىارزش مىگردد؛ولى (۲) اگر طرفى كه پياده دارد بتواند به شاه حريف حمله كند- و اين امكان معمولاً موجود است-نيروى دو پياده حتى بيشتر هم مىشود.
خلاصه، آخر بازى مرحله اى است كه در آن معلومات بيشتر از قدرت ديد اهميت دارد، و مرحله اى است كه مىتوان آنرا تا حدود زيادى به وسيله مطالعه آموخت.بىعلت نيست كه استادان بزرگى چون كاپابلانكا توصيه كرده اند: ((آخر بازى را بياموزيد.))
۵-استراتژى، تاكتيك، و موقعيتهاى تاكتيكى
در هنگام مطالعه مباحث تكنيك شطرنج، بزودى به اصلاحات استراتژى و تاكتيك بر
مىخوريم، گاهى اوقات اين اصطلاحات بسادگى به هر گونه مانور شطرنجى اطلاق مىشود، وگاهى اوقات براى تعريف دقيق در طرز عمل متفاوت در شطرنج بكار مىروند.استراتژى و تاكتيك، اگر چه از يكديگر متمايز هستند، ولى در بعضى مواقع چنان بهم پيوند خورده اند كه در هنگام طرح يك نقشه استراتژيك، بايد در نظر داشته باشيم كه كل نقشه ما ممكن است با يك نقطه عطف تاكتيكى تغيير يافته يا از مسير خود خارج شود، و اغلب پيش مىآيد كه يك تصميم تاكتيكى تا اندازه اى به هدفهاى استراتژيك بازيكن بستگى دارد. بالاتر از تاكتيك و استراتژى، نوعى وضعيت هست كه ما آنرا موقعيت تاكتيكى مىخوانيم،زيرا كه محتاج محاسبه است و با اين حال از تعريف متداول تاكتيك عدول مىكند زيرا كه شامل عملى كردن يك نقشه استراتژيك از پيش طرح شده نمىباشد.
معنى دقيق اين اصلاحات هر چه باشد، براى انجام يك بازى موفقيت آميز فوق العاده اهميت دارد كه اين مفاهيم را در موقع مناسب خود بكار ببريم. بطور كلى، همه بازيكنان با تجربه جزئيات تاكتيكى را مورد محاسبه قرار مىدهند، ولى بسيارى از آماتورها تا حدودى يا بطور كلى از استراتژى و اهميت نقش آن درشطرنج، ونيز از تاكتيك،تا آنجاييكه به عملى ساختن يك نقشه استراتژيك مربوط مىشود، بىخبرند.
۶-استراتژى
استراتژى علم تنظيم نقشه اى است براى حصول هدفهايى در مرحله اى خاص از بازى. استراتژى بيشتر با هدفهاى كلى سر و كار دارد تا محاسبات خاصىكه در حصول به اين هرفها مطرح است. تفكر استراتژيك بيشتر در مواقعى لازم است كه وضعيت آرام بوده و هيچگونه مسئله فورى تاكتيكى وجود نداشته باشد. انتخاب استراتژى ادامه بازى از ويژگيهاى وضعيت ريشه مىگيرد.
انواع موقعيت هاى مختلفى وجود دارند كه به تفكر استراتژيك نيازمندند:
(الف) در حركات گشايشى، هميشه هدفهايى اساسى وجود دارد. اين هدف ممكن است كنترل مركز،قرار دادن سوارها در وضعيتهاى فعال حمله اى يا در پستهاى مهم دفاعى، گشودن يك ستون، يا اعمال فشار در يك قسمت از صحنه، باشد. در اين مرحله اهميت دارد كه هدفهاى استراتژيكمان را بوضوح در نظر داشته باشيم، چون از يك طرف،اين هدفها مىتوانند در هنگامى كه حريف از تئورى خارج مىشود راهنماى ما باشد، و از طرف ديگر،نقشه استراتژيكى براى آغاز وسط بازى در اختيار ما خواهد گذاشت.
(ب) در هر وضعيت آرامى كه مسايل تاكتيكى درآن موجود نباشد،براى هر بازيكن مقتضى است كه بجاى بيهدف بازى كردن، بدنبال نقشه استراتژيك فعالى باشد. حركاتى كه به منظور خاص بازى مىشوند موثرتر از حركاتى هستند كه بىهدف بازى شده اند. اعمال فشار بر نقاط خاصى از وضعيت حريف، ممانعت حريف از قلعه رفتن، و حمايت كامل از مركز خود،نمونه اى از تفكر استراتژيك هستند. بعد از يك رشته از اين حركات با هدف، وضعيت حريف گاهى اوقات بعلت قوايى كه ما جمع كرده ايم ممكن است سقوط كند
(ج) در بعضی وضعيتهای آرام، بازيكن بايد حركاتی بيابد كه مسايل تاكتيكی برای حريف ايجاده كرده و او را مجبور كند بضرر خود بازی نمايد، و بعدها او را وادار كند كه ضعفهايی را بپذيرد.
(د) وقتی ضعفی نقداً در وضعيت حريف موجود باشد، نقشه استراتژيكی اغلب در حول و حوش بهربرداری از اين ضعف دور ميزند.
(ه) گاهی اوقات وضعيت برای تنظيم نقشه حمله ای بسيار وسيع تری اقتضا مىكند. استاد هميشه از لزوم بازی كردن با نقشه آگاه است، و می داند چه نقشه هايی برای او مناسب هستند ولی آماتور اغلب بدون نقشه بازی می كند.وخيلی از بازيهای آماتورها شامل حركاتی نسبتاً نامربوط است كه از نظر تاكتيكی ممكن است بد نباشد ولی فاقد هدف و هماهنگی هستند.
چگونه آماتور میتواند بازی استراتژيكيش را بهبود بخشد
گرچه مفسران شطرنج به واريانتهای تاكتيكی بيشتر از نقشه های استراتژيك توجه می كنند، ولی تعدادی از آثار شطرنج وقف استراتژی شده است، و استادانی هستند كه در تفاسيرشان بر تفكر استراتژيك تاكيد می كنند. آماتور برای آغاز به تفكر استراتژيك می تواند از اين كتابها شروع كند، و همين كه او اهميت تفكر استراتژيك را دريافت، آنوقت است كه در هنگام مطالعه بازيهای استادان، او می تواند بدنبال مراحل استراتژيك آنها بگردد. در بازيهای خودش، وقتی كه در وضعيتهای آرام قرار دارد، او می تواند دائماً خود را مجبور كند كه بدنبال حركاتی بگردد كه هدف داشته و تابع نقشه ای هستند.او ضمناً می تواند از مطالعه بازيهايی كه انواع مختلف استراتژی را نمايش می دهند سود ببرد، استراتژی هايی مثل حمله جناح شاهی، حمله مركزی، حمله اقليت، و غيره.
۷-تاكتيک
همين كه نقشه استراتژيك تعيين شد، وسايل اجرای آن ديگر جزو تاكتيك می باشد. تاكتيك علم عملی ساختن يك نقشه استراتژيك است با يك رشته حركات خاص. تاكتيك شامل محاسبه حركاتی است كه برای حصول هدف لازمند، و جوابهای منطقی حريف را نيز در بر می گيرد.
يكی از انواع خاص تاكتيك ((تركيب)) است، كه مرحله ای كوتاه از بازی است كه در اثنای آن هدفی خاص اجباراً بدست می آيد. ترتيب حركات در ((تركيب)) منطقی زنجيروار دارد و نمی شود آنرا جدا كرد.وقتی حركات را تك تك در نظر بگريم ممكن است بی هدف يا حتی اشتباه بنظر برسند، ولی در ارتباط با يكديگر تشكيل واحدی فوق العاده زيبا را می دهند، بعد از يك رشته حركاتی كه به خودی خود معنايی ندارند، كليد حل معما ناگهان ظاهر می شود، و هدف واقعی آن حركات روشن می گردد.
چگونه آماتور می تواند بازی تاكتيكيش را بهبود بخشد
وقتی آماتور ياد گرفت كه استراتژيكی فكر كند و هدفهای استراتژيك تعيين كند، آنگاه بايد بكوشد مراحل تاكتيكی ای را كه استراتژی با آن تحقق می يابد در ذهن مجسم كند. كتابهای خاصی در مورد تركيبهای شطرنج هست كه به او كمك می كنند مهارتش را در طرح ريزی و انجام تركيب بيشتر سازد. مطالعه اينكه چگونه استاد هر نقشه استراتژيكی را بطريق تاكتيكی عملی می سازد می تواند بسيار آموزنده باشد.
۸-موقعيت تاكتيكی
هر وقت كه سوارهای دو طرف بطريقی با يكديگر تصادم كنند كه تهديدی بوجود آيد، يا هر وقت كه آنها ممكن است در عرض يكی دو حركت با يكديگر تصادم يافته و موقعيتی ايجاد كنند كه نيازمند محاسبه تك تك حركات باشد، حالتی وجود دارد كه می توان آن را موقعيت تاكتيكی ناميد، زيرا بازيكن بايد نتيجه بازی خود را در صورتی كه تهديدی يا تعويض عملی شود يا نشود ارزيابی كند.
موقعيت تاكتيكی ممكن است در اثنای انجام يك نقشه استراتژيك،پيش بيايد و يا در نقطه ای از يك رشته حركات اتفاقی يا حتی بی معنا، همانطور كه اغلب در بازيهای آماتوران ديده می شود. وقتی موقعيتی تاكتيكی موجود باشد نيازمند توجهی فوری است و بر هر ملاحضه ديگری تقدم می يابد.در چنين وضعيتی يك اشتباه تاكتيكی می تواند عواقب وخيمی داشته باشد، چون ممكن است به ضعفی موضعی، از دست دادن كميت، يا حتی مات، منجر شود.
اهميت اداره كردن موثر يك موقعيت تاكتيك را نبايد خيلی دست بالا گرفت.حداقل آن است كه كاری نكنيم كه به ضررمان تمام شود؛حداكثر آن است كه حركتی بيابيم كه به نحوی از انحناء به حريف ضرر برساند.بدين ترتيب، اغلب می توان چيزی موسوم به ((حركت حاد)) را پيدا كرد، يعنی حركتی كه تهاجمی است و مسئله ای را درمقابل حريف می گذارد و او را با تهديد ترسناكی روبرو می سازد. حركات حاد بازی را زنده كرده و اغلب حريف را به انواع دردسرها دچار می كنند. بايد متذكر شد كه حركات حاد اغلب- ولی نه هميشه- بهترين حركات وضعيت هستند.ارزش دقيق آنها را در هر حالت بايد با تجزيه و تحليل روشن كرد.هر امكان منطقی را بايد بررسی و ارزيابی نمود، و بازيكن بايد ادامه ای را انتخاب كند كه بيشترين امكانات را برايش در بر داشته باشد.
برای بسياری از آماتورها شطرنج يعنی حل و فصل موقعيت های تاكتيكی به وسيله تجزيه و تحليل.آنها هيچ نوع ديگری از شطرنج را نمی شناسند جز اينكه هر وضعيتی را با دقت بررسی كرده و ببيند كه چقدر می توانند از آن بيرون بكشند-و اغلب هيچ توجهی به احتياجات وضعيت ندارند.و در واقع هم،تجزيه و تحليل صحيح موقعيتهای تاكتيكی يكی از مهمترين جنبه های شطرنج است،و جنبه ای است كه بازيكنان نبايد از آن غفلت كنند در حقيقت، اگر قرار بود يكی از مهارتهای شطرنج را بر ديگری ترجيح بدهيم، شايد كه همين تاكتيكيسين ماهر بودن را انتخاب می كرديم.
چگونه آماتور می تواند بازی اش را در موقعيت های تاكتيكی بهبود بخشد
واريانتهای موجود در بازی تفسير شده نشان می دهند كه چگونه بعضی از موقعيت های تاكتيكی را اداره كرد واين كه جريان تجزيه و تحليل تاكتيكی استادان ومفسران شطرنج چگونه است. بهتر است كه آماتور اول شخصاًاز اين وضعيتها تجزيه و تحليل كند، بعد آنها را با تحليل مفسر مقايسه كرده و بدقت توجه كند كه او در تجزيه و تحليل خودش چه نوع امكاناتی را نديده است.
برای تجزيه و تحليل كردن، چند قائده كلی را می توان ذكر كرد:
(الف) هر كيش و گرفتنی را در نظر بگيريد. حتی وقتی كه يك كيش يا گرفتن آشكارا غلط باشد، ممكن است كه به نتايج غيره منتظره و با ارزشی منجر شود.
(ب) همه امكانات را در نظر بگيريد چند حركت غير محتمل، و تمام حركات محتمل،يكی از اشتباهات مكرر آماتور آن است كه به حركات ظاهراً غلط مشكوك نمی شود. گاهی اوقات چنين حركتی درست همان حركتی است كه حريف را به مشكل ترين دردسرها مبتلا می كند.
(ج) تجزيه و تحليل را تا آخر ادامه دهيد. وقتی كمی بيشتر جلو برويم، می بينيم كه رشته حركاتی كه قبلاً ظاهراً بد بودند حالا مقرون بصرفه از آب در آمده اند.
(د) حريفتان را دست كم نگيريد. تصور نكنيد كه او حركتی را كه می كند، كه كاملاً بنفع شماست. برعكس، تصوركنيد او قصد دارد بهترين ادامه ممكن را برای خودش بيابد.
(ه) توجهی خاص به حركاتی بكنيد كه جواب حريف را كم و بيش اجباری می سازد، مثل تهديدات قوی،تهديدات مضاعف، حمله به وزير،غيره.
(و) و توجه دقيقی به ترتيب حركاتی بكنيد كه باعث تحقق نقشه های استراتژيك يا تاكتيكی است. يك ترتيب حركت غلط نه تنها ممكن است حريف را از دشواری خلاص كند، بلكه حتی اگر چنين نشود، ترتيب حركت غلط ممكن است تاثير كمتری داشته باشد.
۹-ابتكار عمل
((ابتكار عمل)) اصطلاحی است برای توضيح موقعيتی در شطرنج كه در آن يكی از بازيكنان قادر است تسلط بازی را بنحوی در دست داشته باشد كه بازيكن ديگر مجبور باشد يا از او پيروی كند و يا اصلاً فعاليتی از خود نمی تواند نشان دهد. داشتن ابتكار عمل در هر حالتی امتياز با ارزشی بشمار می رود،ولی بخصوص در وسط و آخری بازی اهميت می يابد.بطور كلی هر بازيكن بايد هر وقت كه بتواند ابتكار عمل را بدست گرفته و تا آنجا كه می تواند آنرا حفظ كند . رمز بدست گرفتن و حفظ ابتكار در انجام حركات قوی، بجای حركات خنثی يا غير فعال، نهفته است بازيكن قوی هميشه به حريف فشار می آورد، او را مجبور می كند كه هر موقع و هر جا كه شد بنفع وی كار كند.وضعيتهای بازيهای استادان را بررسی كنيد، و ملاحضه كنيد كه چگونه استاد از بين حركات متعدد فعالترين آنها را انتخاب می كند.
هر بازيكنی اين تجربه را داشته است كه در مقابل حريفی مبتدی تسلط كامل صحنه را بدست گيرد بطوری كه حريف پس ازچند حركت چنان گرفتار شود كه اصلاً نتواند عمل موثری انجام دهد.اين بدان خاطر بود كه بازيكن مبتدی تلاش كافی برای خنثی كردن حملات جسورانه حريفش نمی كرد، و خود اصلاً در صدد گرفتن ابتكار عمل نبود. تقريباً بهمين نحو، ولی در مقياسی پائين تر، استاد نيز وقتی كه در مقابل يك آماتور بازی می كند بر بازی مسلط می شود. استاد با چنان شدت و سرعتی كنترل بازی را در دست نمی گيرد، ولی اغلب اتفاق می افتد كه يك آماتور با تجربه در مقابل بعد از چند حركت معدود كاملاً گرفتار شود.
ابتكار عمل را می توان به طرق مختلفی بدست آورد واضح ترين طريق آنست كه حركتی فعال انجام دهيم كه جواب حريف را كم وبيش اجباری كرده و بدين ترتيب انتخاب او را محدود كنيم. اگر حريف موفق نشود فشار طرف ديگر را خنثی كند ابتكار عمل بازيكن اول رفته رفته زيادتر شده و مالاً برنده می شود.پس توصيه می شود كه حركات فعالی انجام دهيد كه بر وضعيت حريف فشار می آورد.بازی با تمپ- يعنی انجام حركتی توام با تهديد گرفتن چيزی-. يك راه ديگر كسب ابتكار است.اجتناب از تعويض سوارهای فعال خودی با سوارهای غير فعال حريف يكی از روشهای حفظ ابتكار است.در هنگامی كه عقب نشينی بمنزله اتلاف وقت باشد، تعويض كردن نيز يك راه حفظ ابتكار عمل می باشد.
يكی از موقعيت های خاصی كه در آن ابتكار عمل نقش مهمی را بازی می كند موقعيتی است كه در آن يكی از طرفين نيروهای متمركز دارد،يعنی نسبت به حريفش صاحب سوارهای خيلی بيشتری برای عمليات است. در چنين حالاتی، بازيكنی كه نيروهای متمركز دارد بايد فعالانه بازی كند، يعنی در صورت لزوم قربانی بدهد تا همه سوارهايش را وارد عمل كرده و شكافی در وضعيت حريف بيندازد. اگر او از برتری اش استفاده نكند، ممكن است آنرا از دست بدهد،و از آن بدتر،ممكن است صاحب موقعيت نا مطلوبی گردد.
يكی از شكلهای خاص ابتكار عمل، حمله می باشد حمله فقط موقعی تجويز می شود كه حريف ضعفی داشته، و بازيكن ديگر سوارهای كافی برای استفاده از آن ضعف داشته باشد. در چنين حالاتی، وظيفه بازيكن آن است كه فوراً عمل كند،پيش از آن كه حريف بتواند نيروهای كافی برای مقاومتی موثر فراهم آورد.
وقتی بازيكنی ابتكار عمل را بدست گرفت، ممكن است نشود آن را از دستش بيرون كشيد. آماتور بايد بكوشد همواره ابتكار را حفظ كند و وقتى بنظر مىرسد حريفش مىخواهد آنرا بدست گيرد. او بايد فشار را خنثى كرده و تهديدات را دفع كند.
طبعاًً استاد مىتواند با فعاليت بيشترى بازى كند چون او مىداند چگونه ابتكار را بدست آورد، و در هر حركت مى كوشد كه پاسخ فعالى يافته و ابتكار عملش را افزايش دهد.
۱۰-مقاومت
اگر حريفتان ابتكار عمل را در دست دارد، و حتى اگر آن ابتكار نيرومند باشد، اين لزوماً بدان معنا نيست كه شما محكوم به باخت هستيد. در بسيارى از حالات راه نجاتى هست و اين يكى از جنبه هاى دلكش شطرنج است. وضعيتى ممكن است رقت انگيز بنظر آيد، ولى آنرا به يك استاد نشان دهيد، اگر وضع خيلى خراب نباشد، او مىتواند راهى براى گريز از دشوارى نشان دهد.
مقاومت يكى از مهمترين عوامل شطرنج مىباشد، و چيزى است كه بيشترين تاثير بر نتيجه بازى دارد. بطور كلى مىتوان گفت كه يك اشتباه-اگر بزرگ نباشد-نتيجه بازى را تعيين نمىكند، و اگر بازيكنى بتواند بعد از يك حركت بد حركات صحيح انجام دهد،در اكثر حالات مىتواند بازى را نجات دهد.
مقاوم بودن يكى از كيفيات مهم شطرنجباز خوب است. بطور كلى، استادان مقاومت زيادى دارند. اين مقاومت جنبه اى روانى نيز دارد. حمله كننده اى كه اميدوار به بردن بازى، يا حداقل مرحله اى از آن، بود خود را با مسايل و مشكلات جديدى مواجه مىبيند كه ممكن است او را خسته كند، حوصله اش را سر ببرد، و باعث شود او شكيبائى اش را از دست بدهد. گاهى اوقات مدافع سمج نه تنها بازى را نجات مىدهد، بلكه حتى آنرا مىبرد.
مهمترين عامل در مقاومت موفقيت آميز، پيدا كردن حركات دفاعى صحيح است. آماتور بطور كلى در دفاع چندان قوى نيست. او دو يا سه اشتباه مىكند، و آنوقت كار براى حريفش بسيار آسانتر مىشود. بعلاوه، آماتور اغلب خيلى زود متقاعد مىشود كه بازى را باخته است، و غالباً اين احساس به او دست مىدهد (( چرا تا آخر تلاش كنم؟ من كه بهر حال مىبازم.)) به اين ترتيب مصنوعىتر از هميشه بازى مىكند، .بازى را به سرعت مىبازد اگر آماتور مىدانست كه اكثر وضعيتها قابل دفاع هستند، ممكن بود بيشتر فكر كند، و اگر مىدانست كه مقاومت كردن به دردسرش مىارزد، در بسيارى از حالات ممكن بود بهتر بازى كند.
چگونه آماتور مىتواند در دفاع پيشرفت كند
وقتى بازيكنى به دفاع مشغول است، بايد با دقت وضعيت رابررسى كرده و كليه امكانات دفاعى، را حتى آنها كه ظاهراً نامربوط بنظر مىرسند، پيدا كند.او در اين زمينه بايد همانقدر متخيل و چاره گر باشد كه در حمله.
وقتى مدافعى قانع شد كه وضعيت او بازنده است، اين بايد برعكس روحيه او را تقويت كند، چون احساس (( من چيزى را از دست نمىدهم )) مىتواند او را در تجزيه و تحليلش دقيقتر كرده و باعث شود كه او كليه امكانات قربانىدار را مورد بررسى قرار دهد، امكاناتى كه اگر فكرى مىكرد وضعيتش قابل دفاع است، ممكن بود به آنها فكر نكند.
چند قاعده براى مقاومت موثر مىتوان ذكر كرد:
(الف) سعى كنيد تا آنجا كه ممكن است سوارها را تعويض كنيد، بخصوص سوارهاى حمله كننده حريف را. براى تضعيف حمله از دادن قربانى نيز ابا نكنيد.اين طريقه بخصوص وقتى اهميت دارد كه حريف خود براى ايجاد حمله قربانيهايى داده باشد.
(ب) بجز در ضرورت مطلق، پياده هايتان را در قسمتى كه حريف حمله مىكند حركت ندهيد. اين حركات ضعيف كننده پياده اى را فقط بايد موقعى انجام داد كه قابل بهره بردارى نباشد. اين اشتاينيتز، قهرمان بزرگ جهان، بود كه قاعده مذكور را ذكر كرد.
(ج) هميشه گوش به زنگ امكانات ضد حمله باشيد. بطور كلى، دفاع فعال بسيار موثرتر از دفاع غير فعال است. در دفاع، غير فعال مشكلات رويهم جمع مىشوند، در حاليكه دفاع فعال ممكن است بازى را به مرحله اى كاملأً جديد بكشاند، كه در آن مدافع چندان زير فشار نباشد.
۱۱-سبكهاى بازى
همه شطرنجبازان بازيهايشان را به يك سبك نمىبرند، و هر استادى سبك بازى مخصوص به خودى دارد. بازيكنانى هستند مثل مورفى كه بازيهاى باز را ترجيح مىدهند، كسانى هم هستند مثل اشتاينتيز كه بازيهاى بسته را ترجيح مىدهند. استادانى از نوع آلخين و تال هستند كه بازيهايشان با ظرافت تاكتيكىو حملات قوى مىبرند، كسانى هم هستند كه در بازى موضعى تخصصى دارند مثل كاپابلانكا و پطروسيان.
اين حقيقت كه استادى هميشه يك سبك را بازى مىكند بدان معنا نيست كه او قادر به اجراى سبكهاى ديگر نيست ،بلكه شايد از روى طبع سبكى را بر سبكهاى ديگر ترجيح مىدهد، يا ممكن است بگذارد حريفش سبك بازى او را تعيين كند.
چه در گشايش و چه در وسط بازى، وضعيتهايى هست كه مىتوان آنرا به سبكهاى مختلف اداره كرد.وضعيتهاى وسط بازيهاى فراوانى هستند كه در آنها بازيكن انتخابى دارد بين حفظ يك برترى مختصر موضعى و شايد هم برنده، و يا حمله تاكتيكى زنده اى كه ممكن است مخاطره آميز باشد ولى نتيجه بازى را خيلى زودتر تعيين مى كند.
آماتور بايد سبكى را برگزيند كه با طبع او سازگارى كامل داشته باشد. اگر او بازى پرتحرك و تركيبى را دوست دارد، مىتواند بازيهاى آلخين را مطالعه كند. اگر شطرنج آرام و مبتنى بر ذخيره برتريهاى كوچك را ترجيح مىدهد، مىتواند از مطالعه تكنيك كاپابلانكا بسيار سود ببرد.
هر سبكى را كه ترجيح بدهد، نبايد مرتكب اين اشتباه شود كه فقط به همان سبك بچسبد، چون مواقعى هست كه به نوع ديگرى از بازى نياز پيدا مىشود. در هنگام بازى درمقابل آماتورها، هميشه اشتباهاتى استراتژيكى و تاكتيكى را ملاحضه مىكنيم.چنين اشتباهاتى بايد فوراً مورد بهربردارى قرار گيرند، و با روشى كه مناسب انگونه اشتباهات باشد، و اين كه چه سبكى را ترجيح مىدهيم ديگر مطرح نيست .براى مثال، وقتى كه يك بازيكن حمله اى مىتواند با ساده كردن وضعيت و انتقال به آخر بازى يك پياده بگيرد، بايد كه حتماً اين كار را بكند مگر اين كه مطمئن باشد كه ادامه حمله برايش نفع بيشترى خواهد داشت. حتى اگر او آخر بازى را به خوبى حمله اداره نكند، و حتى اگر موفق به بردن نشود با اين حال باز هم او بايد اين وضعيت آخر بازى را بپذيرد و ياد بگيرد كه چگونه انرا اداره كند. و گر نه فضاى بازى او، حتى در حمله نيز محدود خواهد شد، چون او فقط قادر خواهد بود به حملاتى دست زند كه نتيجه قطعى برايش داشته باشند، و اينگونه حملات هم فقط قسمت كوچكى از فهرست انواع حملات است.
۱۲-روان شناسى در شطرنج
بازى روانى در شطرنج نقشى بسيار مهمتر از آنچه كه بنظر مىرسد دارد، بخصوص در سطح بالاتر.حتى مىتوان گفت در مسابقات دو جانبه قهرمانى جهان، عامل روانى حداقل همان قدر اهميت دارد كه مهارت بازيكنان.
در سطح آماتورى انواع گوناگونى از جنبه اهاى روانى بچشم مىخورد. برخى از آماتورها فقط موقعى خرسندند كه حمله مىكنند، و اگر حريف بداند كه فلان بازيكن براى حفظ حمله دست به هر كارى مىزند، ممكن است او را به دادن قربانيهايى غير منطقى تشويق كند.ديگران، بر عكس، بيش از اندازه به شعار ((اول امنيت )) چسبيده اند ، وفقدان ابتكار عمل در انها اغلب باعث باختشان مىشود.
آماتورهايى هستند كه براى دست زدن به عمليات بىتابى مىكنند، و اگر حريف به قدر كافى صبر كند، انها اغلب در اشتياق دست زدن به عمليات مرتكب اشتباهى مىشوند.
در بازى استادان، يكى از مهمترين موقعيتهاى روانى است كه در آن يكى از طرفين به مساوى قانع مىباشد، در حاليكه ديگرى خواهان برد است. اين موقعيت موقعى ممكن است پيش ايد كه يا يكى از بازيكنان به نحو مشخصى ضعيفتر از ديگرى است و نبايد انتظارى بيش از تساوى داشته باشد، و يا در يك مسابقه دو جانبه يا دوره اى يكى از بازيكنان براى كسب نتيجه مطلوب فقط به يك مساوى احتياج دارد.
بازى كردن به قصد تساوى با بازى كردن براى برد كاملاً تفاوت دارد.چنين چيزى شامل است بر:
(الف) تعويض سوارها بطريقى كه باعث از دست دادن تمپ يا كسب وضعيتى بد براى چند سوار باقيمانده نباشد.
(ب) دست نزدن به حركات ماجراجويانه- اول مراقب امنيت خانه هاى مهم خودى بودن، و بعد توجه به خانه هاى وضعيت دشمن؛ اين تقريباً به اين معناست كه (( در زمين خودتان بمانيد.))
(ج) اجتناب از پيچيدگيها وقتى كه در شرف رسيدن باشند، ولى بطريقى كه باعث زيانهاى موضعى نباشد. اين كار مشكلى است، چون اجتناب از پيچيدگى بطور كلى زيانهايى را در بردارد.
شطرنج از چنان خصوصيتى برخوردار است كه بردن يك بازى آن ممكن است مشكل باشد ولى در صورتيكه يك طرف اصلاً ميلى به برد نداشته باشد، پيروزى براى طرف ديگر ده برابر مشكلتر مىشود. اينجا ما با حريفى سر كار داريم كه نمىخواهد شانسش را بيازمايد و دست به آن نوع بازى ماجراجويانه نمىزند كه امكاناتى برابر براى كسب ابتكار عمل دربر دارد.
براى بردن از يك بازيكن ضعيفتر، يا حتى از يك بازيكن هم قدرت، كه طالب مساوى است، استادان اغلب از شيوه هايى خاص استفاده مىكنند.غالباً در جايى از بازى انها حركتى بىدقت مىكنند و به حريف وانمود مىكنند كه او مىتواند براى چيزى بيش از مساوى تلاش كند و به اين ترتيب او را به جنگى واقعى وا مىدارند.البته، در چنين حالاتى استاد بايد به دقت قضاوت كند تا حركتى بىدقتش قيمت گزافى پيدا نكند. قهرمان اسبق جهان، امانوئل لاسكر تخصص عجيبى در اينگونه بازيها داشت. او مىدانست كه دقيقاً چقدر مىتواند ريسك كند هم او بود كه مىگفت يك اشتباه هرگزبازى را نمىبازد بشرط انكه دقت كنيم اشتباه دوم را مرتكب نشويم.
.يكى ديگر از سلاحهاى روانى استاد آن است كه حريفش را مجبور به انتخابى در يك وضعيت مشكل كند تا حريفش را مجبور به اتلاف وقت و انرژى، و اخذ تصميم نمايدؤ و آنگاه كه انتخاب صورت گرفت، حريف ممكن است از مسئوليت بدوش گرفته احساس ترس كند.هر كسى كه انتخابى كرده است تا اندازه اى احساس مسئوليت مىكند، و اين مسئوليت اغلب تبديل به بار سنگينى براى او مىشود. كاملاً ممكن است كه حريف بعد از دو سه حركت، درست يا غلط، به اين احساس دچار شود كه او انتخاب غلط را انجام داده است .اينگونه تاكتيكهاى روانى به حريف احساس بىاطمينانى مىدهد. اين امر حائز كمال اهميت است، چون بمحض اينكه كسى دچار احساس بىاطمينانى شده دست به حركات ضعيف مىزند.
در گذشته اينگونه روشهاى روانى را كم و بيش كلك وحقه بازى بحساب مىآورند، ولى امروزه آنها را بخشى مهم از سلاحهايى مىشمارند كه هر بازيكن برجسته بايد در اختيار داشته باشد.
عناصرى كه به تقويت شطرنجباز كمك مىكنند در اين مقدم گرد آمده و مورد بحث قرار گرفت. اگر آنها را در بازى خود بكار ببنديد مطماناً قويتر از آنچه كه اكنون هستيد مىشويد و بدين ترتيب خود زا در راه استادى شطرنج مىيابيد
گرداورنده : محمد رضا کورجانی
Mahsa_az
May 8, 2020
راه استادى در شطرنج
تعداد شطرنجبازان آماتور بسيار است، و درميان انبوه اينگونه بازيكنان هستند كسانى كه بواسطه تمرين زياد با بازيكنان قوى، بواسطه خواندن دقيق خود آموزهاى شطرنج، توانسته اند با بسيارى از قوائد بازى شطرنج آشنا شوند، ياد گرفته اند كه چگونه حركات قوى بكنند، آموخته اند كه از ايجاد ضعفهاى شديد در وضعيت خود اجتناب ورزند، و به سطحى رسيده اند كه مرتكب اشتباهات تاكتيكى واضح نمى شوند- و خلاصه، بازيكنانى قوى گشته اند.
اين آموتورها، ديگر از روى بى دقتى مهره هايشان را از دست نمى دهند، و نسبت به اكثر استادان قرن نوزدهم، درك بهترى از پوزيسيون دارند .آنها معمولاً به راحتى مى توانند حريفان ضعيفتر و كم معلومات تر از خود را مغلوب كنند. ولى با اين حال، همين آموتورها در مسابقات معولاً مغلوب استادان امروزى مى شوند.
اين تفاوت، شطرنج باز جاه طلب را به تأمل و تفكر وا مىدارد. يك استاد چه مهارتهاى دارد كه اماتور از آن بىبهره است؟ چه چيزى استاد را از آماتور قوى متمايز مىسازد؟ آماتور براى استاد شدن –يا حداقل، بهبود بازى خود چه بايد بكند؟ استاد چه كسى است؟
استاد كسى است كه بر فنون اداره هر مرحله از بازى، يعنى گشايش بازى، وسط بازى و آخر بازى، آگاهى كامل دارد. او بازى را همچون كلى واحد اداره مىكند، و هر حركت او جزئى از يك نقشه خاص استراتژيكى يا تاكتيكى است. او با هوشيارى امكانات هر وضعيتى را درك مىكند. او مىتواند نتايج هر حركت را به درستى تجزيه و تحليل كرده و دقيقاً پيش بينى كند. او قوائد اساسى وضعيت هاى مختلف را مىفهمد بازى تاكتيكى او قوى است و نسبت به بازيكنان ديگر، مرتكب اشتباهات كمتر و كم اهميت تر مىشود. او با بسيارى از بازيهاى گذشته آشناست و از ادامه هاى كه در مسابقات امروزى بازى مىشود نيز به خوبى اطلاع دارد.
استاد و آماتور از نقطه نظرى متفاوت به وضعيتهاى شطرنج مىنگرند. استاد درك و فهمى از هر وضعيت و مقتضيات آن دارد كه آماتور هنوز به دست نياورده است، و استاد بر آن فعل و انفعال متقابل قوائد متنوع شطرنجى آگاهى دارد كه آماتور شايد حتى از وجودشان هم بىخبر باشد.
حالا بياييم جنبه هاى مختلفى را بررسى كنيم كه در آنها تفاوت بين استاد و آماتور مشهود است، و در عين حال ببنيم كه در هر زمينه آماتور براى تقويت بازى خود و پيشرفت به سوى استادى چه بايد بكند.
۱- گشايش بازى
تا حدودى مىتوان گفت كه در گشايش بازى تفاوت آشكارى بين استاد و آماتور وجود ندارد، چون هر دو ممكن است ادامه هاى تئوريك يكسانى را بازى كنند. اما تفاوت زيادى هست بين طوطىوار بازى كردن واريانتهاى شروع بازى و فهميدن آنها. از همان حركت اول، استاد، چه از نظر استراتژيكى و چه از نظر تاكتيكى، مىفهمد كه چرا اين و آن حركت را بازى مىكند. ولى از طرف ديگر آماتور، اغلب واريانتها را حفظ كرده و آنها را ماشين وار بازى مىكند. در چنين حالاتى، به مجرد اولين انحراف از ادامه ((كتابى))، آماتور سر نخ را از دست مىدهد، در حاليكه استاد، كه زير بناى حركات را فهميده است، مىداند كه چگونه از بازى اشتباه حريف سود ببرد. استاد به طور كلى گشايش بازى را دقيقاًً مطابق با تئورى بازى مىكند، ولى گاهگاهى عمداً از بهترين ادامه هاى تئوريكي اجتناب مىورزد تا خودش را از واريانتى كه به مساوى منجر مىشود يا ادامه اى كه دوست ندارد، ادامه اى كه شايد با طبع او سازگار نيست، كنار بكشد، يا ممكن است اين كار فقط براى گيج كردن حريفش بكند و. بدين ترتيب، حركت مشكوكى كه يك استاد انجام مىدهد، و همان حركت، وقتى كه توسط يك آماتور بازى مىشود، ممكن است در معنى كاملاً متفاوت باشد.
استاد دلايل ديگرى نيز براى انحراف از يك ادامه تئوريك دارد. او اغلب واريانتهاى گشايشى بخصوصى را مطالعه مىكند، و ممكن اس طرقى براى اصلاح آنها كشف كند. استاد. كه بازيكن قوى است، مىتواند اشتباهات كوچكى در بعضى از ادامه هاى معمول بيابد يافتن راه هاى اصلاحى آنچنان كه به نظر مىرسد مشكل نيست، چون اوصلاًً مگر تئورى چيست؟ تئورى از دو منبع ريشه مىگيرد:اول، گردآورى ادامه هاى بازى شده در مسابقات توسط استادان و آماتورهاى قوى بطريق آمارى، و دوم، تجزيه و تحليل واريانتهاى گشايشى كه در فرصتى كافى توسط همان بازيكنان، قبل يا بعد از مسابقات، صورت گرفته است. تجزيه و تحليل نوع اخير طبعاً معتبرتر است،چون تحت تاثير تنگى وقت، كه در مسابقات وجود دارد، نيست. استادان اغلب ادامه هاى خاصى را از قبل تجزيه و تحليل مىكنند و بعد در اولين فرصت از آن در يك مسابقه استفاده مىكنند تا حريفان نسبتاً نا آماده را غافلگير كنند. متخصصان گشايش بازيهاى شطرنج همه بازيهاى را كه در آن يك ادامه خاصى از يك واريانت مشخص بازى شده است، و نيز كليه تجزيه و تحليل هاى تئوريك موجود در آن ادامه را مورد بررسى قرار داده و يك واحد تئوريك از آن بدست مىآورند كه ارزشش خيلى بيشتر از گردآورى آمارى است، زيرا كه شامل تفسير و نتيجه گيرى مىباشد. استاد ممكن است بتواند در اين واحد هاى تئوريك نيز اصلاحاتى پيدا كند، ولى اينكار خيلى مشكل تر است، چون اين قسمت قبلاً توسط يك يا چند متخصص قبل از او مورد تحقيق قرار گرفته است.
وقتى كه آماتور در حين بازى از تئورى منحرف مىشود، معمولاً به اين خاطر است كه او با آن آشنا نيست يا نمىتواند آنرا بياد آورد. در چنين حالاتى، حركتى كه او جانشين حركت تئوريك مىكند محتملاً ضعيف تر از آن است، يا حتى اشتباهى آشكار مىباشد. حريف او طبعاً مىتواند فوراً از آن اشتباه بهره بردارى كند.
چگونه آماتور مىتواند تكنيك گشايشىاش را بهبود بخشد
آماتور بايد با كليه گشايشهاى اصلى آشنائى داشته و بخصوص در دو يا سه تا از آنها اطلاعاتى كامل داشته باشد.اگر قصد شركت در مسابقات را دارد بايد كه با گشايش بازىها و واريانتهاى كه امروزه رايجند بخوبى آشنا باشد. ولى براى هر كس كه ساعات زيادى را وقف شطرنج نمىكند عملاً غير ممكن است كه بتواند آشنائى عميقى با واريانتهاى خاص گشايشهاى مشهور پيدا كند.به همين دليل، احتمالاً بهترين راه براى بهبود بخشيدن بازى گشايشى آن است كه ايده و فكرى كه در هر گشايش اصلى وجود دارد مورد مطالعه قرار داد و گشايش را با در نظر داشتن ايده اصلى آن بازى كرد، و در همان ضمن بايد به مقتضيات تاكتيكى هر وضعيت دقيقاً توجه داشت. آماتور بايد ايده هاى تك تك حركاتى كه يك گشايش خاص را به وجود مىآورند درك كند و نيز از آنچه كه باعث به وجود آمدن يك وضعيت خوب، در خلال يا در پايان مرحله گشايشى است، شناخت بيشترى بدست آورد.
ايده هاى گشايشها را مىتوان در بعضى از خودآموزهاى شطرنج، در مقاله هاى مجلات شطرنج، و اغلب در بازيهاى تفسير شده يافت. براى آماتور مفيد خواهد بود كه بازيهاى زيادى در يك گشايش خاص انجام دهد. اين كار به او نشان خواهد داد كه چگونه آن گشايش بسط مىيابد،ضعفها و قدرتهاى آن، و بعضى مسايلى كه در خلال آن پيش مىآيند چيست.بعلاوه، آماتور پيشرفته اى كه در بعضى از گشايشها يا واريانتها تخصص يافته است مىتواند درست مثل يك استاد، بكوشد كه تئورى را اصلاح كند. طبعاً،بيشتر احتمال دارد كه او بتوانداشتباهاتى كوچك را در بازيهاى مسابقات كشف كند تا در تجزيه و تحليل هاى تئوريك.
ولى صرف نظر از آموختن حركات تئوريك هر گشايش بخصوص، آماتور بايد هميشه عناصر يك وضعيت خوب شطرنجى را در نظر داشته باشد و هر وقت كه با گشايشى ناآشنا و يا حركتى عجيب در يك گشايش آشنا روبرو شد، بكوشد كه با تجزيه . تحليل دقيق به وضعيتى محكم دست يابد
۲-انتقال به وسط بازى
وقتى اكثر سوارها گسترش يافته و آماده نبردى فعال باشند، گشايش تقريباً خاتمه يافته و وسط بازى در شرف آغاز است اين مرحله اى از بازى است كه شايد اداره كردنش از هر مرحله ديگرى مشكل تر باشد، از لحاظى به اين خاطر كه در كتابها نوشته نشده است،واز لحاظى به اين خاطر كه اگر چه سوارها آماده بازى هستند،ولى معمولاً هنوز با مهره هاى حريف درگيرى پيدا نكرده اند،. بنابراين تفكر بازيكن بايد بيشتر استراتژيكى باشد تا تاكتيكى. در اين قسمت از بازى است كه معلوم مىشود آيا بازيكن معنى كلماتىرا كه در گشايش بازى مىكرد، مىدانسته يا اين كه فقط داشته يك رشته حركاتى را كه در يك كتاب شطرنج ياد گرفته از حفظ بازى مىكرده است. در اين مرحله، بازيكن بايد نقشه هاى براى آينده بكشد و يك استراتژى كلى تعيين كند.انتخاب استراتژى صحيح بسيار مهم است،و در ضمن مىتواند بسيار مشكل باشد. ريشه هاى استراتژىمرحله انتقال به وسط بازى در گشايش قرار دارند.
تفاوت بين استاد و آماتور در اينجا خيلى بيشتر از گشايش آشكار مىگردد. در اينجا اغلب آماتور گيج است و نمىداند با وضعيتى كه بنا كرده چه بكند، بىهدف، يا حداقل بىثبات،بازى مىكند، برعكس، استاد،كه نوع كلى استراتژىاى را كه از گشايش بازى شده حاصل مىشود، مىفهمد و مىداند كه ويژگيهاى وضعيتش چيست و دنبال چه هدفهايى بايد باشد، استراتژىاش را مطابق با نيازهاى وضعيتش طرح مىكند و زمينه اى براى يك ادامه موفق در وسط بازى پى مىريزد
چگونه آماتور مىتواند بازىاش را در مرحله انتقال به وسط بازى بهبود بخشد؟
كتابهاى چند در زمينه وسط بازى هست كه اين مرحله انتقالى را مورد بحث قرار مىدهند،ويك كار خيلى مفيد براى بهبود يافتن بازى آماتور در اين قسمت آن است كه او آنچه را كه استاد در اين مرحله انجام مىدهد مورد بررسى دقيق قرار دهد.بازيهاى مسابقات رسمى اغلب چنين تكنيكهايى را نشان مىدهند،ولى آنها را بايد با اين قصد مورد مطالعه قرار داد كه بفهميم درست بلافاصله بعد از گشايش چه اتفاق مىافتد.بخصوص جالب است كه اين قسمت از بازيهاى استاد-عليه-آماتور را مورد بررسى قرار دهيم تا ببينيم طرز عمل استاد در مقابل حركات عجولانه آماتور چيست؟
با هدف بازى كردن در مرحله انتقال به وسط بازى، پيش از هر چيز به فهميدن گشايش بازى ارتباط دارد
۳- وسط بازى
وسط بازى آن قسمت از شطرنج است كه در آن مى توان سوارها را در هر گوشه از صحنه يافت. صفت مشخصه آن پيچيدگى روابط متقابل بين سوارها و امكانات عملى متعدد است.اين مرحله اى از شطرنج است كه بزرگترين ميدان را در برابر تخيل بازيكن مى گشايد.بر خلاف گشايش، وسط بازى مورد كاوش هاى بىپايان قرار نگرفته است؛و بر خلاف آخر بازى،به يك رشته تكنيك هاى ظريف تبديل نشده است.بعلت فقدان راه هاى مشخصى براى ادامه، و بعلت پيچيدگى ذاتيش، وسط بازى بسيارى از مشكل ترين مسايل بازى را بر دارد.براى درست بازى كردن اين مرحله،بازيكن بايد از يك سو وضعيت را چون كلى واحد در نظر بگيرد تا بتواند دقيقاُ قضاوت كند كه چه ادامه اى براى بازى صحيح است،و از سوى ديگر تمام جزئيات گوناگون وضعيت را در نظر گرفته و هيچ امكانى، را چه آشكار و چه پنهان، ناديده نگيرد.
در وسط بازى،انواع مسائل كلى استراتژيكى مطرح مىگردد:نگاه داشتن نيروها يا تعويض سوارها،حفظ درگيرى يا تعويض پياده ها،باز كردن ستون يا بستن آن براى هميشه،شروع حمله اى همه جانبه به شاه دشمن،تمركزدادن نيروها براى گرفتن يك سوار حريف،ضعيف ساختن وضع پياده اى حريف،يا با تصفيه كامل سوارها به يك آخر بازى مقرون به صرفه رسيدن. علاوه بر اين سوالها، مسايل هميشگى تاكتيكى نيز وجود دارند كه بايد بر هر ملاحظه استراتژيكى تقدم داشته باشند: آيا حريف هيچ تهديدى ندارد كه بايد آنرا دفع كرد؟ اگر دارد چگونه؟ و اگر نه، مىتوان خود تهديداتى ايجاد كرد؟ يا آيا مىتوان موقعيتى ناخوشايند براي حريف ايجاد كرد كه او را مجبور كند به ضرر خود بازى كند؟
در شطرنج مثل زندگى، همه كس از يك نقطه نظر واحد به موقعيت نمىنگرد يك وضعيت پيچيده وسط بازى را در مقابل نيم دوجين بازيكن بگذاريد و خواهيد ديد كه همه اين بازيكنان براى يافتن بهترين حركات از زواياى مختلف به وضعيت مىنگرند. اين تنوع .و غيره منتظر بودن است كه جذابيت بازى شطرنج را بيشتر كرده و مانع از آن مىشود كه شطرنج به نمايشى كاملاً ماشينى تبديل شود كه آنرا به خورد يك ماشين كامپيوتر داد.
در وسط بازى و انتقال به وسط بازى، تفاوت بين استاد و آماتور به نحو خاصى آشكار مىشود. آماتور معمولاً دركى غير قاطع از موقعيت صحنه دارد و از كليه امكانات وضعيت آگاه نيست. اگر موقعيت آرام باشد، آماتور اغلب موفق به كشف استراتژى صحيح نمىگردد؛اگر موقعيت تاكتيكى باشد، آماتور كمتر مىبيند و محاسباتش دقت محاسبات استاد را ندارد
چگونه آماتور مىتواند بازىاش را در وسط بازى بهبود بخشد؟
هيچ فرمول ساده اى براى متخصص شدن در موقعيتهاىپيچيده وسط بازى وجود ندارد، ولى مطالعه شديد وسط بازى هاى استادان و تلاش براى فهميدن تك تك حركات و رابطه شان با استراتژى كلى،مىتواند شروع خوبى باشد. بايد بازى تاكتيكى و استراتژى هر دو را تقويت كرد. در ذيل عنوان تاكتيك ما نشان خواهيم داد كه آماتور براى بهبود بخشيدن بازى تاكتيكى اش چه بايد بكند،و در ذيل عنوان استراتژى،نشان مىدهيم كه چگونه آنها مىتوانند فهم بهترى از عناصر استراتژيك و موضعىبازى شطرنج بدست آورند.
يك ايده خوب در اين مورد آن است كه به تمامى صحنه نگاه كرد و راه تخيلمان را براى كشف حركاتى كه مىتوانند موقعيتى مناسب براى ما و ناخوشايند براى حريف خلق كنند باز بگذاريم.حركت واضح هميشه بهترين حركت نيست و نبايد بسادگى تن به ماشينى بازى كردن داد مثلاً يك رخ را به ستون باز بياوريم يا اسبمان را در خانه سوم فيل گسترش دهيم. اينها ممكن حركات خوبى باشد، ولى در وضعيت مورد نظر، ممكن است حركات خيلى بهترى موجود باشند. حركات آرام گاهى اوقات لازمند،ولى حركتى كه فشار را افزايش داده ويا تهديدى مستقيم يا غير مستقيم ايجاد مىكند مىتواند باعث آن شود كه حريف كارى بكند كه وضعش به خطر بيفتد يا حداقل اوضاع را برخود مشكلتر كند. حركاتى كه ابتكار عمل را حفظ ميكنند هميشه حركات مطلوب هستند.
گاهى اوقات وسط بازى تماماً بر اساس يك تم قرار دارد. ولى اغلب،برعكس، شامل يك رشته مراحل استراتژيك است.و بر هر يك از آنها هدفهايى خاص خود دارد كه، بمحض حصول، بازى را به مرحله اى تازه با هدفى متفاوت منتقل مىكنند.وقتى كه وضعيتى استاندارد وجود داشته باشد،مىتوان از بازى استاندارد سود برد،ولى حداقل نه با دقتى رياضى و در قالبى محدود، با شناختن موقعيت هاى استاندارد شده وسط بازى و طرق اداره آنها،آماتور مىتواند توانايى اش را در اداره وسط بازى بالا ببرد.
۴-آخر بازی
آخر بازى آن مرحله از شطرنج است كه در آن آنقدر از سوارها تعويض شده كه هر دو شاه بتوانند فعالانه در نبرد شركت جويند.همه بازيهاى شطرنج به اين مرحله نمىرسند.
آخر بازى با گشايش و وسط بازى فرق مىكند زيرا كه بطور كلى تابع نوع بازى متديك و دقيقاً طراحى شده اى است كه تكنيك ناميده مىشود. بعلت كمى تعداد سوارهاى صحنه،مىتوان با دقت بسيار بيشترى پيش بينى كرد كه بعداً چه پيش مىآيد،و كاوش در انواع مختلف وضعيتها نشان داده است كه روشهاى صحيح اداره موقعيت هاى گوناگون آخر بازى چه مىباشند.
استاد در تكنيك آخر بازى مهارت كامل دارد. وقتى كه يك موقعيت آخر بازى پيش بيايد، استاد راه صحيح اداره آن را پيدا مىكند. و از آنجايى كه موقعيت هاى آخر بازى معمولاً شامل آنگونه ابداعاتى كه پيوسته در گشايش بازى پيدا مىشود،يا آنگونه امكانات وسيعى كه مشخصه وسط بازى است، نمىباشد بنابراين داشتن معلوماتى از تكنيك آخر بازى معمولاً كفايت ميكند.
نه تنها تكنيك آخر بازى، بلكه دانستن نتيجه انواع وضعيتهاى آخر بازى نيز بسيار مفيد است.چنين اطلاعاتى مىتواند به ما اين توانايى را بدهد كه حتى از وسط بازى براى رسيدن به يك آخر بازى مقرون به صرفه تلاش كنيم،با اين تضمين كه اگر وضعيت مطلوب در آخر بازى فرا برسد، نتيجه آن برد براى ما خواهد بود.
آماتور طبعاً نسبت به استاد اطلاعات كمترى از آخر بازى دارد. آنچه كه براى استاد در آخر بازى امرى معمولى است اغلب براى آماتور بازى دشوارى است كه نيازمند محاسبات دقيق مىباشد، و واضح است كه امكان به خطا رفتن او بسيار است.
چگونه آماتور مىتواند آخر بازىاش را بهبود بخشد
بهبود بازى در اين مرحله نتيجه كسب معلوماتى بيشتر است از (الف) نتيجه انواع استاندارد آخر بازى؛ (ب) طرق خاص اداره انواع استاندارد آخر بازى.
اين مسئله فوق العاده اهميت دارد كه نتيجه تئوريك وضعيتهاى استاندارد آخر بازى را بدانيم، چون اين معلومات به ما كمك مىكند،در هنگامى كه وضعيت پيچيده است،بتوانيم بازى را اداره كرده و قدرت انتخابى داشته باشيم. براى مثال اگر در يك آخر بازى كه يكى طرفين يك رخ، و يك اسب، ويك پياده، و طرف ديگر يك رخ و يك اسب داشته باشد، بازيكن بداند كه تحت چه شرايطى يك رخ و يك پياده از يك رخ مىبرد. آنوقت او توجه خواهد كرد كه در چه موقع بايد بازى را با تعويض اسبها تسويه كند.
اين هم مهم است كه بدانيم كه چگونه وضعيتهاى استاندارد آخر بازى را اداره كنيم. مثلاً، كافى نيست يك شاه و يك پياده در مقابل شاه داشته باشيم و وضعيت طورى باشد كه پياده ما وزير شود.ما بايد اينراهم بدانيم كه چگونه بازى را رهبرى كرده و به اين ترتيب از پات شدن جلوگيرى كنيم، و اين تكنيكى است كه مىشود آن را آموخت؛و اگر آموخته نشود،بازيكنى كه در چنين وضعيتى قرار بگيرد ممكن است برد را از دست بدهد. در چنين وضعيتهايى بسيار اهميت دارد كه ما معنى و مقتضيات ((تقابل)) را بفهميم آماتور بايد با آخر بازىهاى استانداردى چون رخ وپياده عليه رخ، شاه و پياده عليه شاه،آخر بازيهاى پياده اى كه در آن تقابل مطرح است؛و وضعيتهايى كه شامل پياده رونده حمايت شده، وپياده رونده دور مىباشد، وزير عليه پياده هايى پيشرفته، و غيره، آخر بازيهايى كه شامل مبارزه فيل و پياده ها عليه اسب و پياده ها است، اين مسئله كه چه عواملى به نفع اسب هستند، مثلاً پياده ها كه همه در يك جناح باشند.يا پياده هاى مسدود شده اى كه در خانه هاى رنگ فيل دشمن قرار دارند،يا چه عواملى به نفع فيل مىباشند،مثلاً پياده ها در هر دو جناح صحنه ها پياده هاى مسدود شده كه در آن پياده هاى دشمن در خانه رنگ آن فيل قرار دارند، آشنائى يابد.
در مورد آخر بازى، ملاحضات كلى ذيل را بايد در نظر داشته باشيم:
(الف) در بيش از ۹۰ درصد حالات، يك پياده اضافى در يك آخر بازى ساده پياده اى نقش قاطع دارد.
(ب) در ساختمانهاى توام با سوار(ها)و پياده(ها)،پياده اضافى شايد در ۵۰ يا ۶۰ درصد حالات قاطع باشد، ولى وقتى كه بازيكن غير از پياده اضافى برترى ديگرى هم داشته باشد پياده اضافى قاطع مىگردد.
(ج) شاه نقش مهمى در آخر بازى ايفا مىكند.
(د) ابتكار در آخر بازى شايد حتى مهمتر از داشتن ابتكار در مراحل ديگر بازى است.در آخر بازيهاى رخ، داشتن ابتكار را مىتوان حداقل به ارزش يك پياده دانست.
(ه)دو پياده رونده متحد بسيار نيرومند هستند، و وقتى چنين پياده هاى به عرض ششم برسند بطور كلى با قدرت يك رخ برابرى مىكنند.عجيب آن است كه اگر شاه حريف در حوزه اين دو پياده گذشته متحد باشد، دو امكان كاملاً مخالف پيش مىآيد:
(۱) اگر شاه بتواند آن پياده اى را كمترپيشروى كرده مسدود كند، اين ساختمان پياده اى تقريباً بىارزش مىگردد؛ولى (۲) اگر طرفى كه پياده دارد بتواند به شاه حريف حمله كند- و اين امكان معمولاً موجود است-نيروى دو پياده حتى بيشتر هم مىشود.
خلاصه، آخر بازى مرحله اى است كه در آن معلومات بيشتر از قدرت ديد اهميت دارد، و مرحله اى است كه مىتوان آنرا تا حدود زيادى به وسيله مطالعه آموخت.بىعلت نيست كه استادان بزرگى چون كاپابلانكا توصيه كرده اند: ((آخر بازى را بياموزيد.))
۵-استراتژى، تاكتيك، و موقعيتهاى تاكتيكى
در هنگام مطالعه مباحث تكنيك شطرنج، بزودى به اصلاحات استراتژى و تاكتيك بر
مىخوريم، گاهى اوقات اين اصطلاحات بسادگى به هر گونه مانور شطرنجى اطلاق مىشود، وگاهى اوقات براى تعريف دقيق در طرز عمل متفاوت در شطرنج بكار مىروند.استراتژى و تاكتيك، اگر چه از يكديگر متمايز هستند، ولى در بعضى مواقع چنان بهم پيوند خورده اند كه در هنگام طرح يك نقشه استراتژيك، بايد در نظر داشته باشيم كه كل نقشه ما ممكن است با يك نقطه عطف تاكتيكى تغيير يافته يا از مسير خود خارج شود، و اغلب پيش مىآيد كه يك تصميم تاكتيكى تا اندازه اى به هدفهاى استراتژيك بازيكن بستگى دارد. بالاتر از تاكتيك و استراتژى، نوعى وضعيت هست كه ما آنرا موقعيت تاكتيكى مىخوانيم،زيرا كه محتاج محاسبه است و با اين حال از تعريف متداول تاكتيك عدول مىكند زيرا كه شامل عملى كردن يك نقشه استراتژيك از پيش طرح شده نمىباشد.
معنى دقيق اين اصلاحات هر چه باشد، براى انجام يك بازى موفقيت آميز فوق العاده اهميت دارد كه اين مفاهيم را در موقع مناسب خود بكار ببريم. بطور كلى، همه بازيكنان با تجربه جزئيات تاكتيكى را مورد محاسبه قرار مىدهند، ولى بسيارى از آماتورها تا حدودى يا بطور كلى از استراتژى و اهميت نقش آن درشطرنج، ونيز از تاكتيك،تا آنجاييكه به عملى ساختن يك نقشه استراتژيك مربوط مىشود، بىخبرند.
۶-استراتژى
استراتژى علم تنظيم نقشه اى است براى حصول هدفهايى در مرحله اى خاص از بازى. استراتژى بيشتر با هدفهاى كلى سر و كار دارد تا محاسبات خاصىكه در حصول به اين هرفها مطرح است. تفكر استراتژيك بيشتر در مواقعى لازم است كه وضعيت آرام بوده و هيچگونه مسئله فورى تاكتيكى وجود نداشته باشد. انتخاب استراتژى ادامه بازى از ويژگيهاى وضعيت ريشه مىگيرد.
انواع موقعيت هاى مختلفى وجود دارند كه به تفكر استراتژيك نيازمندند:
(الف) در حركات گشايشى، هميشه هدفهايى اساسى وجود دارد. اين هدف ممكن است كنترل مركز،قرار دادن سوارها در وضعيتهاى فعال حمله اى يا در پستهاى مهم دفاعى، گشودن يك ستون، يا اعمال فشار در يك قسمت از صحنه، باشد. در اين مرحله اهميت دارد كه هدفهاى استراتژيكمان را بوضوح در نظر داشته باشيم، چون از يك طرف،اين هدفها مىتوانند در هنگامى كه حريف از تئورى خارج مىشود راهنماى ما باشد، و از طرف ديگر،نقشه استراتژيكى براى آغاز وسط بازى در اختيار ما خواهد گذاشت.
(ب) در هر وضعيت آرامى كه مسايل تاكتيكى درآن موجود نباشد،براى هر بازيكن مقتضى است كه بجاى بيهدف بازى كردن، بدنبال نقشه استراتژيك فعالى باشد. حركاتى كه به منظور خاص بازى مىشوند موثرتر از حركاتى هستند كه بىهدف بازى شده اند. اعمال فشار بر نقاط خاصى از وضعيت حريف، ممانعت حريف از قلعه رفتن، و حمايت كامل از مركز خود،نمونه اى از تفكر استراتژيك هستند. بعد از يك رشته از اين حركات با هدف، وضعيت حريف گاهى اوقات بعلت قوايى كه ما جمع كرده ايم ممكن است سقوط كند
(ج) در بعضی وضعيتهای آرام، بازيكن بايد حركاتی بيابد كه مسايل تاكتيكی برای حريف ايجاده كرده و او را مجبور كند بضرر خود بازی نمايد، و بعدها او را وادار كند كه ضعفهايی را بپذيرد.
(د) وقتی ضعفی نقداً در وضعيت حريف موجود باشد، نقشه استراتژيكی اغلب در حول و حوش بهربرداری از اين ضعف دور ميزند.
(ه) گاهی اوقات وضعيت برای تنظيم نقشه حمله ای بسيار وسيع تری اقتضا مىكند. استاد هميشه از لزوم بازی كردن با نقشه آگاه است، و می داند چه نقشه هايی برای او مناسب هستند ولی آماتور اغلب بدون نقشه بازی می كند.وخيلی از بازيهای آماتورها شامل حركاتی نسبتاً نامربوط است كه از نظر تاكتيكی ممكن است بد نباشد ولی فاقد هدف و هماهنگی هستند.
چگونه آماتور میتواند بازی استراتژيكيش را بهبود بخشد
گرچه مفسران شطرنج به واريانتهای تاكتيكی بيشتر از نقشه های استراتژيك توجه می كنند، ولی تعدادی از آثار شطرنج وقف استراتژی شده است، و استادانی هستند كه در تفاسيرشان بر تفكر استراتژيك تاكيد می كنند. آماتور برای آغاز به تفكر استراتژيك می تواند از اين كتابها شروع كند، و همين كه او اهميت تفكر استراتژيك را دريافت، آنوقت است كه در هنگام مطالعه بازيهای استادان، او می تواند بدنبال مراحل استراتژيك آنها بگردد. در بازيهای خودش، وقتی كه در وضعيتهای آرام قرار دارد، او می تواند دائماً خود را مجبور كند كه بدنبال حركاتی بگردد كه هدف داشته و تابع نقشه ای هستند.او ضمناً می تواند از مطالعه بازيهايی كه انواع مختلف استراتژی را نمايش می دهند سود ببرد، استراتژی هايی مثل حمله جناح شاهی، حمله مركزی، حمله اقليت، و غيره.
۷-تاكتيک
همين كه نقشه استراتژيك تعيين شد، وسايل اجرای آن ديگر جزو تاكتيك می باشد. تاكتيك علم عملی ساختن يك نقشه استراتژيك است با يك رشته حركات خاص. تاكتيك شامل محاسبه حركاتی است كه برای حصول هدف لازمند، و جوابهای منطقی حريف را نيز در بر می گيرد.
يكی از انواع خاص تاكتيك ((تركيب)) است، كه مرحله ای كوتاه از بازی است كه در اثنای آن هدفی خاص اجباراً بدست می آيد. ترتيب حركات در ((تركيب)) منطقی زنجيروار دارد و نمی شود آنرا جدا كرد.وقتی حركات را تك تك در نظر بگريم ممكن است بی هدف يا حتی اشتباه بنظر برسند، ولی در ارتباط با يكديگر تشكيل واحدی فوق العاده زيبا را می دهند، بعد از يك رشته حركاتی كه به خودی خود معنايی ندارند، كليد حل معما ناگهان ظاهر می شود، و هدف واقعی آن حركات روشن می گردد.
چگونه آماتور می تواند بازی تاكتيكيش را بهبود بخشد
وقتی آماتور ياد گرفت كه استراتژيكی فكر كند و هدفهای استراتژيك تعيين كند، آنگاه بايد بكوشد مراحل تاكتيكی ای را كه استراتژی با آن تحقق می يابد در ذهن مجسم كند. كتابهای خاصی در مورد تركيبهای شطرنج هست كه به او كمك می كنند مهارتش را در طرح ريزی و انجام تركيب بيشتر سازد. مطالعه اينكه چگونه استاد هر نقشه استراتژيكی را بطريق تاكتيكی عملی می سازد می تواند بسيار آموزنده باشد.
۸-موقعيت تاكتيكی
هر وقت كه سوارهای دو طرف بطريقی با يكديگر تصادم كنند كه تهديدی بوجود آيد، يا هر وقت كه آنها ممكن است در عرض يكی دو حركت با يكديگر تصادم يافته و موقعيتی ايجاد كنند كه نيازمند محاسبه تك تك حركات باشد، حالتی وجود دارد كه می توان آن را موقعيت تاكتيكی ناميد، زيرا بازيكن بايد نتيجه بازی خود را در صورتی كه تهديدی يا تعويض عملی شود يا نشود ارزيابی كند.
موقعيت تاكتيكی ممكن است در اثنای انجام يك نقشه استراتژيك،پيش بيايد و يا در نقطه ای از يك رشته حركات اتفاقی يا حتی بی معنا، همانطور كه اغلب در بازيهای آماتوران ديده می شود. وقتی موقعيتی تاكتيكی موجود باشد نيازمند توجهی فوری است و بر هر ملاحضه ديگری تقدم می يابد.در چنين وضعيتی يك اشتباه تاكتيكی می تواند عواقب وخيمی داشته باشد، چون ممكن است به ضعفی موضعی، از دست دادن كميت، يا حتی مات، منجر شود.
اهميت اداره كردن موثر يك موقعيت تاكتيك را نبايد خيلی دست بالا گرفت.حداقل آن است كه كاری نكنيم كه به ضررمان تمام شود؛حداكثر آن است كه حركتی بيابيم كه به نحوی از انحناء به حريف ضرر برساند.بدين ترتيب، اغلب می توان چيزی موسوم به ((حركت حاد)) را پيدا كرد، يعنی حركتی كه تهاجمی است و مسئله ای را درمقابل حريف می گذارد و او را با تهديد ترسناكی روبرو می سازد. حركات حاد بازی را زنده كرده و اغلب حريف را به انواع دردسرها دچار می كنند. بايد متذكر شد كه حركات حاد اغلب- ولی نه هميشه- بهترين حركات وضعيت هستند.ارزش دقيق آنها را در هر حالت بايد با تجزيه و تحليل روشن كرد.هر امكان منطقی را بايد بررسی و ارزيابی نمود، و بازيكن بايد ادامه ای را انتخاب كند كه بيشترين امكانات را برايش در بر داشته باشد.
برای بسياری از آماتورها شطرنج يعنی حل و فصل موقعيت های تاكتيكی به وسيله تجزيه و تحليل.آنها هيچ نوع ديگری از شطرنج را نمی شناسند جز اينكه هر وضعيتی را با دقت بررسی كرده و ببيند كه چقدر می توانند از آن بيرون بكشند-و اغلب هيچ توجهی به احتياجات وضعيت ندارند.و در واقع هم،تجزيه و تحليل صحيح موقعيتهای تاكتيكی يكی از مهمترين جنبه های شطرنج است،و جنبه ای است كه بازيكنان نبايد از آن غفلت كنند در حقيقت، اگر قرار بود يكی از مهارتهای شطرنج را بر ديگری ترجيح بدهيم، شايد كه همين تاكتيكيسين ماهر بودن را انتخاب می كرديم.
چگونه آماتور می تواند بازی اش را در موقعيت های تاكتيكی بهبود بخشد
واريانتهای موجود در بازی تفسير شده نشان می دهند كه چگونه بعضی از موقعيت های تاكتيكی را اداره كرد واين كه جريان تجزيه و تحليل تاكتيكی استادان ومفسران شطرنج چگونه است. بهتر است كه آماتور اول شخصاًاز اين وضعيتها تجزيه و تحليل كند، بعد آنها را با تحليل مفسر مقايسه كرده و بدقت توجه كند كه او در تجزيه و تحليل خودش چه نوع امكاناتی را نديده است.
برای تجزيه و تحليل كردن، چند قائده كلی را می توان ذكر كرد:
(الف) هر كيش و گرفتنی را در نظر بگيريد. حتی وقتی كه يك كيش يا گرفتن آشكارا غلط باشد، ممكن است كه به نتايج غيره منتظره و با ارزشی منجر شود.
(ب) همه امكانات را در نظر بگيريد چند حركت غير محتمل، و تمام حركات محتمل،يكی از اشتباهات مكرر آماتور آن است كه به حركات ظاهراً غلط مشكوك نمی شود. گاهی اوقات چنين حركتی درست همان حركتی است كه حريف را به مشكل ترين دردسرها مبتلا می كند.
(ج) تجزيه و تحليل را تا آخر ادامه دهيد. وقتی كمی بيشتر جلو برويم، می بينيم كه رشته حركاتی كه قبلاً ظاهراً بد بودند حالا مقرون بصرفه از آب در آمده اند.
(د) حريفتان را دست كم نگيريد. تصور نكنيد كه او حركتی را كه می كند، كه كاملاً بنفع شماست. برعكس، تصوركنيد او قصد دارد بهترين ادامه ممكن را برای خودش بيابد.
(ه) توجهی خاص به حركاتی بكنيد كه جواب حريف را كم و بيش اجباری می سازد، مثل تهديدات قوی،تهديدات مضاعف، حمله به وزير،غيره.
(و) و توجه دقيقی به ترتيب حركاتی بكنيد كه باعث تحقق نقشه های استراتژيك يا تاكتيكی است. يك ترتيب حركت غلط نه تنها ممكن است حريف را از دشواری خلاص كند، بلكه حتی اگر چنين نشود، ترتيب حركت غلط ممكن است تاثير كمتری داشته باشد.
۹-ابتكار عمل
((ابتكار عمل)) اصطلاحی است برای توضيح موقعيتی در شطرنج كه در آن يكی از بازيكنان قادر است تسلط بازی را بنحوی در دست داشته باشد كه بازيكن ديگر مجبور باشد يا از او پيروی كند و يا اصلاً فعاليتی از خود نمی تواند نشان دهد. داشتن ابتكار عمل در هر حالتی امتياز با ارزشی بشمار می رود،ولی بخصوص در وسط و آخری بازی اهميت می يابد.بطور كلی هر بازيكن بايد هر وقت كه بتواند ابتكار عمل را بدست گرفته و تا آنجا كه می تواند آنرا حفظ كند . رمز بدست گرفتن و حفظ ابتكار در انجام حركات قوی، بجای حركات خنثی يا غير فعال، نهفته است بازيكن قوی هميشه به حريف فشار می آورد، او را مجبور می كند كه هر موقع و هر جا كه شد بنفع وی كار كند.وضعيتهای بازيهای استادان را بررسی كنيد، و ملاحضه كنيد كه چگونه استاد از بين حركات متعدد فعالترين آنها را انتخاب می كند.
هر بازيكنی اين تجربه را داشته است كه در مقابل حريفی مبتدی تسلط كامل صحنه را بدست گيرد بطوری كه حريف پس ازچند حركت چنان گرفتار شود كه اصلاً نتواند عمل موثری انجام دهد.اين بدان خاطر بود كه بازيكن مبتدی تلاش كافی برای خنثی كردن حملات جسورانه حريفش نمی كرد، و خود اصلاً در صدد گرفتن ابتكار عمل نبود. تقريباً بهمين نحو، ولی در مقياسی پائين تر، استاد نيز وقتی كه در مقابل يك آماتور بازی می كند بر بازی مسلط می شود. استاد با چنان شدت و سرعتی كنترل بازی را در دست نمی گيرد، ولی اغلب اتفاق می افتد كه يك آماتور با تجربه در مقابل بعد از چند حركت معدود كاملاً گرفتار شود.
ابتكار عمل را می توان به طرق مختلفی بدست آورد واضح ترين طريق آنست كه حركتی فعال انجام دهيم كه جواب حريف را كم وبيش اجباری كرده و بدين ترتيب انتخاب او را محدود كنيم. اگر حريف موفق نشود فشار طرف ديگر را خنثی كند ابتكار عمل بازيكن اول رفته رفته زيادتر شده و مالاً برنده می شود.پس توصيه می شود كه حركات فعالی انجام دهيد كه بر وضعيت حريف فشار می آورد.بازی با تمپ- يعنی انجام حركتی توام با تهديد گرفتن چيزی-. يك راه ديگر كسب ابتكار است.اجتناب از تعويض سوارهای فعال خودی با سوارهای غير فعال حريف يكی از روشهای حفظ ابتكار است.در هنگامی كه عقب نشينی بمنزله اتلاف وقت باشد، تعويض كردن نيز يك راه حفظ ابتكار عمل می باشد.
يكی از موقعيت های خاصی كه در آن ابتكار عمل نقش مهمی را بازی می كند موقعيتی است كه در آن يكی از طرفين نيروهای متمركز دارد،يعنی نسبت به حريفش صاحب سوارهای خيلی بيشتری برای عمليات است. در چنين حالاتی، بازيكنی كه نيروهای متمركز دارد بايد فعالانه بازی كند، يعنی در صورت لزوم قربانی بدهد تا همه سوارهايش را وارد عمل كرده و شكافی در وضعيت حريف بيندازد. اگر او از برتری اش استفاده نكند، ممكن است آنرا از دست بدهد،و از آن بدتر،ممكن است صاحب موقعيت نا مطلوبی گردد.
يكی از شكلهای خاص ابتكار عمل، حمله می باشد حمله فقط موقعی تجويز می شود كه حريف ضعفی داشته، و بازيكن ديگر سوارهای كافی برای استفاده از آن ضعف داشته باشد. در چنين حالاتی، وظيفه بازيكن آن است كه فوراً عمل كند،پيش از آن كه حريف بتواند نيروهای كافی برای مقاومتی موثر فراهم آورد.
وقتی بازيكنی ابتكار عمل را بدست گرفت، ممكن است نشود آن را از دستش بيرون كشيد. آماتور بايد بكوشد همواره ابتكار را حفظ كند و وقتى بنظر مىرسد حريفش مىخواهد آنرا بدست گيرد. او بايد فشار را خنثى كرده و تهديدات را دفع كند.
طبعاًً استاد مىتواند با فعاليت بيشترى بازى كند چون او مىداند چگونه ابتكار را بدست آورد، و در هر حركت مى كوشد كه پاسخ فعالى يافته و ابتكار عملش را افزايش دهد.
۱۰-مقاومت
اگر حريفتان ابتكار عمل را در دست دارد، و حتى اگر آن ابتكار نيرومند باشد، اين لزوماً بدان معنا نيست كه شما محكوم به باخت هستيد. در بسيارى از حالات راه نجاتى هست و اين يكى از جنبه هاى دلكش شطرنج است. وضعيتى ممكن است رقت انگيز بنظر آيد، ولى آنرا به يك استاد نشان دهيد، اگر وضع خيلى خراب نباشد، او مىتواند راهى براى گريز از دشوارى نشان دهد.
مقاومت يكى از مهمترين عوامل شطرنج مىباشد، و چيزى است كه بيشترين تاثير بر نتيجه بازى دارد. بطور كلى مىتوان گفت كه يك اشتباه-اگر بزرگ نباشد-نتيجه بازى را تعيين نمىكند، و اگر بازيكنى بتواند بعد از يك حركت بد حركات صحيح انجام دهد،در اكثر حالات مىتواند بازى را نجات دهد.
مقاوم بودن يكى از كيفيات مهم شطرنجباز خوب است. بطور كلى، استادان مقاومت زيادى دارند. اين مقاومت جنبه اى روانى نيز دارد. حمله كننده اى كه اميدوار به بردن بازى، يا حداقل مرحله اى از آن، بود خود را با مسايل و مشكلات جديدى مواجه مىبيند كه ممكن است او را خسته كند، حوصله اش را سر ببرد، و باعث شود او شكيبائى اش را از دست بدهد. گاهى اوقات مدافع سمج نه تنها بازى را نجات مىدهد، بلكه حتى آنرا مىبرد.
مهمترين عامل در مقاومت موفقيت آميز، پيدا كردن حركات دفاعى صحيح است. آماتور بطور كلى در دفاع چندان قوى نيست. او دو يا سه اشتباه مىكند، و آنوقت كار براى حريفش بسيار آسانتر مىشود. بعلاوه، آماتور اغلب خيلى زود متقاعد مىشود كه بازى را باخته است، و غالباً اين احساس به او دست مىدهد (( چرا تا آخر تلاش كنم؟ من كه بهر حال مىبازم.)) به اين ترتيب مصنوعىتر از هميشه بازى مىكند، .بازى را به سرعت مىبازد اگر آماتور مىدانست كه اكثر وضعيتها قابل دفاع هستند، ممكن بود بيشتر فكر كند، و اگر مىدانست كه مقاومت كردن به دردسرش مىارزد، در بسيارى از حالات ممكن بود بهتر بازى كند.
چگونه آماتور مىتواند در دفاع پيشرفت كند
وقتى بازيكنى به دفاع مشغول است، بايد با دقت وضعيت رابررسى كرده و كليه امكانات دفاعى، را حتى آنها كه ظاهراً نامربوط بنظر مىرسند، پيدا كند.او در اين زمينه بايد همانقدر متخيل و چاره گر باشد كه در حمله.
وقتى مدافعى قانع شد كه وضعيت او بازنده است، اين بايد برعكس روحيه او را تقويت كند، چون احساس (( من چيزى را از دست نمىدهم )) مىتواند او را در تجزيه و تحليلش دقيقتر كرده و باعث شود كه او كليه امكانات قربانىدار را مورد بررسى قرار دهد، امكاناتى كه اگر فكرى مىكرد وضعيتش قابل دفاع است، ممكن بود به آنها فكر نكند.
چند قاعده براى مقاومت موثر مىتوان ذكر كرد:
(الف) سعى كنيد تا آنجا كه ممكن است سوارها را تعويض كنيد، بخصوص سوارهاى حمله كننده حريف را. براى تضعيف حمله از دادن قربانى نيز ابا نكنيد.اين طريقه بخصوص وقتى اهميت دارد كه حريف خود براى ايجاد حمله قربانيهايى داده باشد.
(ب) بجز در ضرورت مطلق، پياده هايتان را در قسمتى كه حريف حمله مىكند حركت ندهيد. اين حركات ضعيف كننده پياده اى را فقط بايد موقعى انجام داد كه قابل بهره بردارى نباشد. اين اشتاينيتز، قهرمان بزرگ جهان، بود كه قاعده مذكور را ذكر كرد.
(ج) هميشه گوش به زنگ امكانات ضد حمله باشيد. بطور كلى، دفاع فعال بسيار موثرتر از دفاع غير فعال است. در دفاع، غير فعال مشكلات رويهم جمع مىشوند، در حاليكه دفاع فعال ممكن است بازى را به مرحله اى كاملأً جديد بكشاند، كه در آن مدافع چندان زير فشار نباشد.
۱۱-سبكهاى بازى
همه شطرنجبازان بازيهايشان را به يك سبك نمىبرند، و هر استادى سبك بازى مخصوص به خودى دارد. بازيكنانى هستند مثل مورفى كه بازيهاى باز را ترجيح مىدهند، كسانى هم هستند مثل اشتاينتيز كه بازيهاى بسته را ترجيح مىدهند. استادانى از نوع آلخين و تال هستند كه بازيهايشان با ظرافت تاكتيكىو حملات قوى مىبرند، كسانى هم هستند كه در بازى موضعى تخصصى دارند مثل كاپابلانكا و پطروسيان.
اين حقيقت كه استادى هميشه يك سبك را بازى مىكند بدان معنا نيست كه او قادر به اجراى سبكهاى ديگر نيست ،بلكه شايد از روى طبع سبكى را بر سبكهاى ديگر ترجيح مىدهد، يا ممكن است بگذارد حريفش سبك بازى او را تعيين كند.
چه در گشايش و چه در وسط بازى، وضعيتهايى هست كه مىتوان آنرا به سبكهاى مختلف اداره كرد.وضعيتهاى وسط بازيهاى فراوانى هستند كه در آنها بازيكن انتخابى دارد بين حفظ يك برترى مختصر موضعى و شايد هم برنده، و يا حمله تاكتيكى زنده اى كه ممكن است مخاطره آميز باشد ولى نتيجه بازى را خيلى زودتر تعيين مى كند.
آماتور بايد سبكى را برگزيند كه با طبع او سازگارى كامل داشته باشد. اگر او بازى پرتحرك و تركيبى را دوست دارد، مىتواند بازيهاى آلخين را مطالعه كند. اگر شطرنج آرام و مبتنى بر ذخيره برتريهاى كوچك را ترجيح مىدهد، مىتواند از مطالعه تكنيك كاپابلانكا بسيار سود ببرد.
هر سبكى را كه ترجيح بدهد، نبايد مرتكب اين اشتباه شود كه فقط به همان سبك بچسبد، چون مواقعى هست كه به نوع ديگرى از بازى نياز پيدا مىشود. در هنگام بازى درمقابل آماتورها، هميشه اشتباهاتى استراتژيكى و تاكتيكى را ملاحضه مىكنيم.چنين اشتباهاتى بايد فوراً مورد بهربردارى قرار گيرند، و با روشى كه مناسب انگونه اشتباهات باشد، و اين كه چه سبكى را ترجيح مىدهيم ديگر مطرح نيست .براى مثال، وقتى كه يك بازيكن حمله اى مىتواند با ساده كردن وضعيت و انتقال به آخر بازى يك پياده بگيرد، بايد كه حتماً اين كار را بكند مگر اين كه مطمئن باشد كه ادامه حمله برايش نفع بيشترى خواهد داشت. حتى اگر او آخر بازى را به خوبى حمله اداره نكند، و حتى اگر موفق به بردن نشود با اين حال باز هم او بايد اين وضعيت آخر بازى را بپذيرد و ياد بگيرد كه چگونه انرا اداره كند. و گر نه فضاى بازى او، حتى در حمله نيز محدود خواهد شد، چون او فقط قادر خواهد بود به حملاتى دست زند كه نتيجه قطعى برايش داشته باشند، و اينگونه حملات هم فقط قسمت كوچكى از فهرست انواع حملات است.
۱۲-روان شناسى در شطرنج
بازى روانى در شطرنج نقشى بسيار مهمتر از آنچه كه بنظر مىرسد دارد، بخصوص در سطح بالاتر.حتى مىتوان گفت در مسابقات دو جانبه قهرمانى جهان، عامل روانى حداقل همان قدر اهميت دارد كه مهارت بازيكنان.
در سطح آماتورى انواع گوناگونى از جنبه اهاى روانى بچشم مىخورد. برخى از آماتورها فقط موقعى خرسندند كه حمله مىكنند، و اگر حريف بداند كه فلان بازيكن براى حفظ حمله دست به هر كارى مىزند، ممكن است او را به دادن قربانيهايى غير منطقى تشويق كند.ديگران، بر عكس، بيش از اندازه به شعار ((اول امنيت )) چسبيده اند ، وفقدان ابتكار عمل در انها اغلب باعث باختشان مىشود.
آماتورهايى هستند كه براى دست زدن به عمليات بىتابى مىكنند، و اگر حريف به قدر كافى صبر كند، انها اغلب در اشتياق دست زدن به عمليات مرتكب اشتباهى مىشوند.
در بازى استادان، يكى از مهمترين موقعيتهاى روانى است كه در آن يكى از طرفين به مساوى قانع مىباشد، در حاليكه ديگرى خواهان برد است. اين موقعيت موقعى ممكن است پيش ايد كه يا يكى از بازيكنان به نحو مشخصى ضعيفتر از ديگرى است و نبايد انتظارى بيش از تساوى داشته باشد، و يا در يك مسابقه دو جانبه يا دوره اى يكى از بازيكنان براى كسب نتيجه مطلوب فقط به يك مساوى احتياج دارد.
بازى كردن به قصد تساوى با بازى كردن براى برد كاملاً تفاوت دارد.چنين چيزى شامل است بر:
(الف) تعويض سوارها بطريقى كه باعث از دست دادن تمپ يا كسب وضعيتى بد براى چند سوار باقيمانده نباشد.
(ب) دست نزدن به حركات ماجراجويانه- اول مراقب امنيت خانه هاى مهم خودى بودن، و بعد توجه به خانه هاى وضعيت دشمن؛ اين تقريباً به اين معناست كه (( در زمين خودتان بمانيد.))
(ج) اجتناب از پيچيدگيها وقتى كه در شرف رسيدن باشند، ولى بطريقى كه باعث زيانهاى موضعى نباشد. اين كار مشكلى است، چون اجتناب از پيچيدگى بطور كلى زيانهايى را در بردارد.
شطرنج از چنان خصوصيتى برخوردار است كه بردن يك بازى آن ممكن است مشكل باشد ولى در صورتيكه يك طرف اصلاً ميلى به برد نداشته باشد، پيروزى براى طرف ديگر ده برابر مشكلتر مىشود. اينجا ما با حريفى سر كار داريم كه نمىخواهد شانسش را بيازمايد و دست به آن نوع بازى ماجراجويانه نمىزند كه امكاناتى برابر براى كسب ابتكار عمل دربر دارد.
براى بردن از يك بازيكن ضعيفتر، يا حتى از يك بازيكن هم قدرت، كه طالب مساوى است، استادان اغلب از شيوه هايى خاص استفاده مىكنند.غالباً در جايى از بازى انها حركتى بىدقت مىكنند و به حريف وانمود مىكنند كه او مىتواند براى چيزى بيش از مساوى تلاش كند و به اين ترتيب او را به جنگى واقعى وا مىدارند.البته، در چنين حالاتى استاد بايد به دقت قضاوت كند تا حركتى بىدقتش قيمت گزافى پيدا نكند. قهرمان اسبق جهان، امانوئل لاسكر تخصص عجيبى در اينگونه بازيها داشت. او مىدانست كه دقيقاً چقدر مىتواند ريسك كند هم او بود كه مىگفت يك اشتباه هرگزبازى را نمىبازد بشرط انكه دقت كنيم اشتباه دوم را مرتكب نشويم.
.يكى ديگر از سلاحهاى روانى استاد آن است كه حريفش را مجبور به انتخابى در يك وضعيت مشكل كند تا حريفش را مجبور به اتلاف وقت و انرژى، و اخذ تصميم نمايدؤ و آنگاه كه انتخاب صورت گرفت، حريف ممكن است از مسئوليت بدوش گرفته احساس ترس كند.هر كسى كه انتخابى كرده است تا اندازه اى احساس مسئوليت مىكند، و اين مسئوليت اغلب تبديل به بار سنگينى براى او مىشود. كاملاً ممكن است كه حريف بعد از دو سه حركت، درست يا غلط، به اين احساس دچار شود كه او انتخاب غلط را انجام داده است .اينگونه تاكتيكهاى روانى به حريف احساس بىاطمينانى مىدهد. اين امر حائز كمال اهميت است، چون بمحض اينكه كسى دچار احساس بىاطمينانى شده دست به حركات ضعيف مىزند.
در گذشته اينگونه روشهاى روانى را كم و بيش كلك وحقه بازى بحساب مىآورند، ولى امروزه آنها را بخشى مهم از سلاحهايى مىشمارند كه هر بازيكن برجسته بايد در اختيار داشته باشد.
عناصرى كه به تقويت شطرنجباز كمك مىكنند در اين مقدم گرد آمده و مورد بحث قرار گرفت. اگر آنها را در بازى خود بكار ببنديد مطماناً قويتر از آنچه كه اكنون هستيد مىشويد و بدين ترتيب خود زا در راه استادى شطرنج مىيابيد
hossein921
Apr 2, 2020
درسته که ویروس کرونا همه گیر هست ، اما با ماندن در خانه سرعت واگیر را کاهش میدهیم و منحنی پیشرفت و انتقال آنرا را با کندی رو به رو خواهیم کرد تا کادر درمان و پزشکی هم با فشار کمتری رو به رو بشوند. به هم، به مردم، به پزشکان و پرستاران و به کشورمان کمک کنیم. از تندروی و جهالت کم کنیم و واقع اندیش باشیم
Endless-love-inactive
Mar 19, 2020
پیشاپیش فرا رسیدن عید باستانی نوروز و سال جدید را به جامعه شطرنج ایران تبریک و تهنیت عرض کرده و برای شما سالی پر برکت ، سر شار از سلامتی شادی و بهروزی و موفقیت و سربلندی آرزو می کنم
امیدوارم هیچ وقت وزیر زندگیتون آچمز گرفتاری ها نشه اسب زندگیتون با اقتدار مشکلات، رو مات کنهقلعه عمرتون همیشه سالم و پابرجا باشهسرباز روزگار غمهاتون رو به آخر صفحه برسونه و براتون شادی بیاره فیل بختتون در ردیف خوشبختی حرکت کنه وشاه قلبتون مات ناامیدی نشه
« هر روزتون نوروز »نوروز99 مبارک
« کورجانی »
@Endless-love ❤
Endless-love-inactive
Mar 18, 2020
رهنمودهای معلم بزرگ شطرنج ایران
رهنمودهای معلم بزرگ شطرنج ایران
به قلم : نیما جوانبخت
اردوی چهار روزه ای در خرداد ۱۳۸۷ از سوی فدراسیون شطرنج در سه رده سنی زیر ۸ ، ۱۰و ۱۲ سال (پسران و دختران) در هتل نجاتی تنکابن برگزار شد. هدف از برگزاری این اردو، آمادگی بیشتر تیم ملی نوجوانان برای مسابقات آسیایی۱۳۸۷ بود. استادان ما در این اردو عبارت بودند از: استاد کاظم مرتضوی، استاد محسن قربانی و استاد محمدرضا قربانیان.
آن زمان من در رده سنی زیر ۱۲سال بودم. هر چند سالها از آن زمان سپری شده است، اما موضوعات ارزشمندی که استاد مرتضوی طی جلسات این اردو طرح کردند، هیچگاه از نظر دور نداشته ام.
مطمئناً این مقاله، نمی تواند شیوایی سخن استاد را انتقال دهد، با این حال نشان می دهد که استاد مرتضوی با چه مهارتی مسائل مهم روانشناسی را به زبانی ساده و تاثیرگذار طرح کرده اند. امیدوارم توانسته باشم علاقمندان به شطرنج را در استفاده از رهنمودهای معلم بزرگوار شطرنج ایران سهیم گردانیده باشم.
آموزش دو نکته اساسی
استاد مرتضوی: «ما اینجا آمده ایم که شما نونهالان عزیز در این اردو دو نکته را خوب یاد بگیرید:اول فکر کردن و سپس حرکت کردن.دوم این که هنر پرسش کردن را بیاموزید. [یعنی یاد بگیرید به موقع سئوال کنید. سئوالهای شما درست برای یافتن پاسخی به ندانسته های شما باشد و یا برای حل یک مشکل. اعم از شروع بازی، وسط بازی و یا آخربازی و از آن مهمتر راجع به دشواری های خاصی که هنگام بازی با آن روبرو می شوید.]
فرض کنید به مهره ها برق دارند. شما خوب می دانید که برق شوخی بردار نیست. پس چه باید کرد؟ نخست باید ارتباط سیم برق را قطع کنید. کلید در دستهای شما است. اول مهره را لمس نکنید و بعد غبطه بخورید که چرا دست به مهره شده اید. اول باید خوب فکر کنید و بعد حرکت را انجام دهید.در مورد دوم باید بگویم به دنبال چرایی طرحها و حرکات خود در بازی باشید. من به خاطر اهمیتِ “چرا” به اکثر زبان های دنیا، این واژه را می دانم. “نییه” به ترکی، “واروم”(Warum) به آلمانی، “وای”(Why) به انگلیسی و… »
استاد سید کاظم مرتضوی متولد ۱۳۲۵ رفسنجان ، فارغ التحصیل رشته جامعه شناسی، مسلط به زبان انگلیسی و فرانسه و ،مولف و مترجم بیش ار دهها جلد کتاب و مدیر مسئول ماهنامه شطرنج ایران و مربی کنونی تیمهای ملی در رده های سنی و بازیکن و مربی اسبق تیم ملی ایران.
انتخاب هدفی والاتر از کسب عنوان در مسابقات
استاد مرتضوی بر روی یک تخته بزرگ نوشتند: «در چند سالگی می توان شطرنج را فهمید و استاد شد؟»هر یک از بچه های کلاس، سنی را اعلام کردند. استاد مرتضوی پس از قدری تأمل چنین گفتند: «در سن پایین حتی همین سنینی که شما هستید: ۸ سال و…ممکن است برخی از شما در مسابقات آسیایی قهرمان هم بشوید، ولی این فقط یک هدف کوچک است. هدف شما باید بسیار بزرگتر از قهرمانی در آسیا باشد. وقتی هدف استاد بزرگ شدن نباشد، اگر کسی قهرمان آسیا هم بشود فایده ای ندارد، لابد بعدش هم می خواهد به اصرار پدر و مادر، شطرنج کار کند. چنین کسی پس از آن به جایی نخواهد رسید.»
مغز حوزۀ همه امکانات
استاد مرتضوی: «کره زمین بخش کوچکی از منظومه شمسی است. منظومه شمسی، خود، بخش کوچکی از کهکشان راه شیری است. کهکشان راه شیری بخش کوچکی است از مجموعه کهکشان ها و کائنات؛ اما جالب این است که این همه در مغز شما جای کوچکی را می گیرد. مغز شما حوزه همه امکانات است. از مغز خود بیشترین استفاده را ببرید.»
تصویری از اردوی تنکابن – سال ۱۳۸۷
اهمیت تمرین روزانه
استاد مرتضوی به اهمیت تمرین روزانه و تلاش مستمر اشاره کردند و گفتند: «یکبار کاسپاروف زمان تمرین روزانه شطرنجش را اندکی کاهش داد. مربی اش باتوینیک به او هشدار داد با این کار نزول خواهد کرد و دیگر نباید از او انتظار داشت که بتواند به قهرمانی جهان دست یابد.»
شرکت در مسابقات، پُرتلاش و با همت بالا
استاد مرتضوی ضمن یادآوری خاطره ای از استاد بزرگ واسیوکف، نقل کردند که چگونه مربی نامدار شطرنج جهان از این که شطرنجبازان کشور در یکی از مسابقات خارجی شبها زود می خوابیدند و قبل از آنکه بازی خود را به خصوص وقتی بازنده اند، تفسیر نکرده و نفهمیده … ترک می کردند ناراحت و خشمگین بود. او(واسیکوف) می گفت مگر می شود شطرنجباز قبل از این که بفهمد چرا باخته است، بتواند بخوابد؟! آن زمان ما استادان بزرگی نظیر قائم مقامی و … را هنوز نداشتیم. مدتهاست که دیگر بازیکنان ما هم پُرتلاش و با همت بالا در مسابقات ظاهر می شوند و نتیجه هم می گیرند. یکی از بازیکنان خوب مان که من با او در مسابقات بودم، یکی از بازی هایش را به حریفی که کمی از خودش ضعیف تر بود واگذار کرد، تا ساعت ۳ صبح بازی اش را مورد بررسی قرار داد تا ایراد بازی خود را برطرف کند.»
تلاش و پشتکار یودیت پولگار
استاد مرتضوی برای تاکید بر عنصر تلاش و پشتکار از یودیت پولگار یاد کردند و گفتند: «وقتی از یودیت راز پیشرفت خیره کننده اش را جویا شدند، او پاسخ داد پیش از صبحانه خوردن ۲تا۳ ترکیب حل می کرده است!»
استاد مرتضوی به اتفاق خواهرم و من (نگارنده). هتل نجاتی، مکان برگزاری اردوی چهار روزه تنکابن۱۳۸۷
اهمیت یافتن بهترین حرکت
استاد مرتضوی: «بازی که تمام می شود خیلی از بازیکنان ایرانی می گویند وضعیتم برنده بود، اما حریف مان شانس آورد؛ یا می گویند سر میز مسابقه حرکت برنده را دیدم، ولی حرکت بازنده را انجام دادم؛ یا این که فلان حرکت را مربی ام در گشایش برایم توضیح نداده بود و به همین دلیل باختم!…
قرار نیست مربی تان تمام حرکات را برای شما بگویند. این شما هستید که با توجه به اصولی که یاد گرفته اید نظیر همین خانه ضعیف، پیاده های ضعیف و ستون باز، خانه های موثر، آچمزی و… باید فکر کنید در برابر حرکت حریف، بهترین حرکت چیست؟
اهمیت استاد بزرگی
استاد مرتضوی: «اهمیت استاد بزرگی را از یاد نبرید. یک بار برای این که بنت لارسن استاد بزرگ نامدار شطرنج، ارج و اعتبار استاد بزرگی را برای خبرنگاری روشن کند در پاسخ سئوال از او پرسید: “چند مهندس در دانمارک داریم؟”خبرنگار پاسخ داد: “-شاید- ۱۷۵۰۰۰ نفر”لارسن: “چند نفر از این مهندسان، کارآزموده و متبحر هستند؟”
خبرنگار: “- شاید- ۳۰۰۰۰ نفرلارسن: “چند نفر از این مهندسان کارآزموده، در کار خود نخبه و بی همتا هستند؟”
خبرنگار: “- احتمالاً – ۳۰۰ نفر”لارسن: “حالا پرسش مرا پاسخ دهید، چند استاد بزرگ شطرنج در دانمارک (البته در آن زمان) وجود دارد؟”
خبرنگار: ” یک نفر”!»
هتل المپیک، مراسم اختتامیه مسابقات نوجوانان آسیا سال۱۳۸۷
روانشناسی ارزشمند و ظریف استاد مرتضوی
استاد مرتضوی: «"لیلینتال" یک "لیلین" بیشتر از "تال" دارد. او در پیری هم مثل یک جوان پُر انرژی بازی می کرد. "لیلینتال" تا به حال با ۱۰ قهرمان جهان بازی کرده است و حتی برخی از آنها را شکست داده است.»استاد مرتضوی در یکی از کلاس های اردو، بازی "لیوبینسکی-لیلینتال" Liubinsky-Lilienthal (مسکو۱۹۴۵) را چیدند، البته در اواخر بازی به جای حرکت متن 21٫Rg4 بازی را به دلیل جذابتر شدن آن برای بچه ها این گونه به پایان بردند:
21٫K.h3,Rh6+ 22٫Kg2,Qh3#
در حین چیدن این بازی، حرکتی را پیشنهاد دادم (11…,f5)، اما استاد مرتضوی آن را رد کردند.
همان شب حرکت پیشنهادیم را به طور کامل بررسی کردم و صبح روز بعد، پیش از صبحانه، با استاد مرتضوی این موضوع را در میان گذاشتم و حدود نیم ساعت پشت میز روی صفحه شطرنج با هم شاخه های مختلف این حرکت را کار کردیم و درستی حرکت پیشنهادی ام آشکار شد!
پس از تشکیل کلاس، استاد مرتضوی گفتند: «دیشب یک نوجوان اصفهانی رفته و رویِ حرکتی که دیروز پیشنهاد داده بود فکر کرده و از حرکت پیشنهادیش دفاع کرد. نیم ساعتی من و او، پیش از صبحانه در این ادامه با هم پیش رفتیم و درستی آن را به اثبات رساند. نیما در این مورد همچون یک بازیکن خوب و حرفه ای عمل کرد و این یعنی او راه پیشرفت را می داند. برای پیشرفت در شطرنج باید با کنجکاوی و ممارست تمام بازی های خودتان و دیگر استادان و حتی درس های استادان را مورد بررسی قرار دهید. همیشه پرسشگر باشید، نه آنکه طوطی وار حفظ کنید.»
استاد کاظم مرتضوی روانشناسانه با بیان این موضوع با یک تیر دو نشان زدند: تثبیت یک صفت خوب در من و ترغیب بچه های دیگر به داشتن چنین روحیه ای.
تجلیل از استاد کاظم مرتضوی توسط رئیس فدراسیون شطرنج در مراسم تجلیل از نویسندگان, خبرنگاران و پیشکسوتان جامعه شطرنج در بهمن ۱۳۹۱
چشمان ببر
استاد مرتضوی: «یک شطرنجباز باید همه۶۴ خانه صفحه شطرنج را ببیند. چشمان شما باید مانند چشمان ببر باشد. ببر با چشمانش همه جوانب کار را زیر نظر دارد و چیزی از نظر او پوشیده نمی ماند. این، همه جانبه نگاه کردن باعث می شود که وقتی اقدام به حمله می کند، مجال و محل فراری به شکارش نمی دهد.
اشتباه بزرگی است که یک بازیکن بگوید من فلان سوار را در فلان خانه در نظر نگرفته بودم و یا اصلاً متوجه آن نبودم؛ و یا این که بگوید من هنوز در اندیشه حرکت پیشین بودم و متوجه تغییر مکان سوار یا پیاده بر صفحه نبودم! در هر حرکت وضعیت را از نو بررسی کنید، نه این که با افکار قبلی حرکت را ببینید. با دیدن همه ۶۴ خانه و با داشتن هشیاری و تیزبینی چشمان ببر چنین خطاهایی از شما سر نخواهد زد.»
در حین بازی شطرنج، خیالبافی و رویا پردازی ممنوع
استاد مرتضوی: «بعضی از شطرنجبازان سر میز بازی چنان در خیال بافی غرق می شوند که همین باعث خرابی بازی شان می شود. تخیل و رویا خوب است، اما وقتی از خواب بیدار شُدید، دیگر نباید اجازه دهید تخیل و رویا در کار شما وارد شود. دیگر باید واقع بین باشید و بر اساس واقع زندگی کنید. همین مسئله در زمان شطرنج بازی کردن شما هم صدق می کند. در حین بازی شطرنج هم خیالبافی و رویا پردازی نکنید!»
اهمیت آخربازی
استاد مرتضوی برای نشان دادن ژرفای کار بزرگان در تمرینات از مربی اسبق تیم ملی ایران چنین یاد کردند: «گولیف برای ما تعریف می کرد که یک جزوه ۹۰ صفحه ای آخربازی را در یک تابستان کار کرده است. ۹۰ صفحه! شما می توانید چنین جزوه ای را در ۲ روز بخوانید! اما مقصود استاد بزرگ گولیف این است که تمرینهای کتاب را با دقت مورد بررسی قرار داده است. من مطمئن هستم اگر امروز هر کدام از تمرین های آن کتاب را به ایشان نشان دهید او بدون درنگ خواهد گفت بله! این تمرین را دیده ام! چنانچه وقتی کتاب تئوریهای بنیادین مرا ورق می زد بسیاری از دیاگرامها را می شناخت و می گفت بازی با…!»
به حافظه سپردن بازیهای باخته
استاد مرتضوی: «لازم است بازی هایی که باخته اید حفظ کنید و دلایل آن را هم بفهمید
اهمیت تمرکز
استاد مرتضوی: «چه چیزهایی برای شطرنج باز سَم است؟ بازی با تلفن همراه، بازیهای رایانه ای، در گذشته بازیهای دستی و… استادی بود که ۶ ماه پیش از برگزاری مسابقات جدی اش، یک فیلم سینمایی هم نمی دید تا خودش را برای آن مهیا کند. حالا من نمی گویم شش ماه، شما از چند هفته پیش از مسابقات ذهن و تمرینات خود را فقط روی مسابقه ای که در پیش است متمرکز کنید و بس. ۳ دقیقه پیش از بازی حتماً سر میز حاضر باشید و فقط تمرکز کنید!»
کاربرد حدیثی معروف در زندگی و شطرنج
استاد مرتضوی: «امام علی(ع) حدیث معروفی دارند که هم در زندگی و هم در شطرنج کاربرد دارد. ایشان فرموده اند: “تا شرایط کار فراهم نشده، اقدام کردن حماقت است!” و اگر شرایط کار فراهم باشد و اقدام نشود، حماقت بزرگتری است؛ چرا که فرصت خیلی زود از دست می رود و…»
استاد کاظم مرتضوی(نفر اول از سمت راست) در بازگشت از مسابقات شطرنج نوجوانان آسیا- سری لانکا، سال ۱۳۹۱
نیما جوانبخت یازدهم شهریور ماه 1392
*********************************************
این مقاله برای نخستین بار در فروردین۱۳۹۱ با نام “اردوی چهار روزه تنکابن” در ماهنامه شطرنج به چاپ رسیده است.
AminPRS
Jul 30, 2019
این معما را دسایت دیدم خودم نتونستم حل کنم ولی بنظر جالب آمد .
m168
Jul 29, 2019
چند راه گوناگون برای چیدن هشت وزیر در صفحه ی شطرنج وجود دارد در صورتی که هیچ کدام همدیگر را تهدید نکنند؟
آیا می توان الگویی پیدا کرد و پرسش را گسترش داد؟
به مانند: ام وزیر در یک صفحه با/ ام به توان دو/ خانه
miladsistani
Feb 14, 2019
سلام
اميدوارم حال همگي خوب باشه و سيزده بدر خوشي رو گذرونده باشيد
اين اولين پست من هست تو اين سايت اميد وارم که مفيد باشد
همگي با نرم افزار
chess Tutor shredder
آشنايي داريد 100درصد نرم افزاري در مورد آموزش گام به گام مراحل مختلف شطرنج
اما متاسفانه نسخه هايي که در خود سايت
shredder
موجود هست بصورت آزمايشي(محدود)
ميباشد و براي ايراني هاي داخل از جمله خودم خريد نسخه کاملش غير ممکن هست
در اين پست يک نرم افزار
Chess Tutor
واسه دانلود گذاشتم که مال شرکت شردر نيست ولي نسخه کامل ميباشد
اميدوارم که مفيد واقع بشود
حجم فايل 22مگابايت و نرم افزار هاي لازم براي اجراي برنامه عبارت است از :
winrar
براي از حالت فشرده خارج کردن آن
و يک انرم افزار درايو مجازي براي باز کردن ايميج بافرمت
iso
مانند
daemon tools
با آرزوي موفقيت براي تک تک دوستان
http://www.mediafire.com/?z6u9ghmvfg6otez
Sina-Khan
Jul 24, 2017
Admins