Šar-planina
Šar-planinu karakterizira njeno prostrano bilo, čija dužina po horizontalnoj projekciji iznosi 80 do 85 km, a širina od 10 do 20 kilometara, na njemu se nalaze i dvije visoravni Vraca i Rudoka. Bilo se proteže od Uroševca preko Kačaničke klisure na sjeveroistoku (Kosovo), sa vrhom Ljuboten, pa sve do gornjeg toka rijeka Radike i Vrutoka na jugu u Sjevernoj Makedoniji. Istočna granica planine su Kačanička klisura i Pološka kotlina.
Šar-planina proteže se na površini od 1600 km., od toga 56,25% te površine leži u Sjevernoj Makedoniji, 43.12% na Kosovu i 0,63% u Albaniji.[1] Planina se ortogonalno pruža u dva pravca, dio bila od vrha Ljuboten do vrha Karanikola pruža se pravcem sjeveroistok - jugozapad, dok drugi dio, od Karanikole do gornjeg toka Radike i Vrutoka ide pravcem sjever - jug. Ovaj drugi dio masiva koji leži u Sjevernoj Makedoniji znatno je razvedeniji, pa njegovi pojedini djelovi stvaraju utisak zasebnih cjelina - poput središnjeg dijela sa najvišim Titovim vrhom (Titov vrv), zbog toga nose lokalne nazive: Brodska planina, Rudoka, Vraca, Planina Radika itd. Šar-planina se na jugozapadu nadovezuje na planinu Korab (2764 m), na tom dijelu planinsko bilo prelazi u Albaniju.
Šar-planina je nastala za tercijara, - alpskim nabiranjem i pleistocenskom glacijacijom. Ispod samog bila Šar-planine leže brojni cirkovi, u kojima su se smjestila brojna lijepa glacijalna jezera, zvana Gorske oči, ispod zone cirkova formirale su se duboko usečene glacijalne valovske doline, koja su najčešće izvorišta brojnih vodoka. Najviši vrhovi Šar-planine su većim dijelom godine pokriveni snijegom i ledom, tako da planina ima 39 jezera, 100 većih izvora i 25 većih rijeka.
Najveća jezera su; Bogovinsko, Crno, Belo, Golem Gjol, Mal Gjol, Krivošinsko, Golemo Dedelbeško, Malo Dedelbeško, Gorno Dobroško i Dolno Dobroško.
Najviši vrhovi Šar-planine su:
- Titov Vrv (2,747 m), najviši vrh
- Bakerdan (2,704 m)
- Mal Turčin (2,702 m)
- Bristavec (2,675 m)
- Borislavec (266 m)
- Peskovi (2,651 m)
- Rudoka (2,610 m)
- Velika Vraca (2,582 m)
- Piribeg (2,524 m)
- Ljuboten (2,498 m)
- Mala Vraca (2,483 m)
- Karanikola (2,409 m)
