Historia szachów na świecie i w Polsce.
Historia szachów na świecie
Początki w Indiach (VI wiek)
Szachy mają swoje korzenie w starożytnych Indiach, gdzie około VI wieku naszej ery powstała gra zwana ćaturanga. Była to gra planszowa przedstawiająca cztery oddziały armii: piechotę, kawalerię, rydwany i słonie – odpowiadające dzisiejszym pionkom, skoczkom, wieżom i gońcom. Celem gry było pokonanie króla przeciwnika.
Rozprzestrzenienie się do Persji i krajów arabskich
Ćaturanga została przejęta przez Persów i przekształcona w grę szatrandż. W Persji powstało wiele terminów, które do dziś są używane w języku szachowym – np. szach-mat pochodzi od perskiego „Shah Mat”, czyli „król jest martwy”.
Po podboju Persji przez Arabów gra rozpowszechniła się w całym kalifacie. Szachy stały się niezwykle popularne w świecie islamskim, a arabscy uczniowie i matematycy dokumentowali strategie gry i pierwsze podręczniki.
Szachy w Europie (od IX–X wieku)
Szachy trafiły do Europy przez Półwysep Iberyjski (dzisiejsza Hiszpania) i Sycylię. Przez pierwsze wieki gra była głównie domeną duchowieństwa, uczonych i arystokracji. W średniowieczu szachy zaczęto uważać za ćwiczenie umysłowe i narzędzie edukacyjne.
Reformy w XV wieku
W Hiszpanii i Włoszech wprowadzono około 1475 roku reformy zasad, które nadały grze nowoczesny charakter:
dawna „królowa” (ferz) została zastąpiona nową figurą – damą, która porusza się po całej szachownicy,
goniec uzyskał możliwość ruchu po przekątnych na dowolną odległość.
Dzięki tym zmianom gra stała się bardziej dynamiczna i atrakcyjna.
Epoka nowożytna i XIX wiek
W XVIII i XIX wieku szachy stały się powszechnie znane w Europie. Rozwinęła się teoria debiutów, strategie pozycyjne i analiza końcówek. Powstawały pierwsze książki szachowe, a znane kawiarnie w Paryżu i Londynie stały się centrami życia szachowego.
W 1886 roku rozegrano pierwszy oficjalny mecz o mistrzostwo świata, w którym Wilhelm Steinitz pokonał Johanna Zukertorta. To wydarzenie rozpoczęło erę profesjonalnych szachów.
XX wiek – era mistrzów
Związek Radziecki całkowicie zdominował świat szachów – trenowano tam systemowo, a szachy były częścią edukacji narodowej.
Mistrzowie tacy jak Botwinnik, Tal, Spasski, Karpow i Kasparow zdobywali tytuły mistrzów świata.
W 1972 roku Bobby Fischer z USA przerwał radziecką dominację, wygrywając z Borisem Spasskim w słynnym meczu „zimnej wojny” w Reykjavíku.
XXI wiek – era komputerów i internetu
Szachy weszły w nowy wymiar dzięki komputerom, silnikom szachowym (np. Stockfish, AlphaZero) i platformom internetowym .
Historia szachów w Polsce 
Średniowiecze
Szachy pojawiły się w Polsce około XII wieku, prawdopodobnie za pośrednictwem kontaktów handlowych i kulturowych z Zachodem. Wspomina o nich kronikarz Jan Długosz, pisząc, że król Władysław Jagiełło grywał w szachy. Były znane na dworach królewskich, w klasztorach oraz wśród szlachty.
Szachy pojawiają się również w dziełach literackich, np. w "Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią" (XV wiek), co świadczy o ich obecności w kulturze.
XVI–XVIII wiek
Szachy były popularne wśród szlachty i inteligencji. Wydawano pierwsze polskie podręczniki i instrukcje do gry w szachy. W XVII wieku Kazimierz Królikowski opublikował dzieło na temat gry szachowej, jedno z pierwszych tego typu w Polsce.
XIX wiek – czasy zaborów
Pomimo rozbiorów, życie szachowe w Polsce rozwijało się, szczególnie w Galicji (czyli dzisiejszej południowej Polsce – Kraków, Lwów). Organizowano lokalne turnieje i powstawały pierwsze kluby szachowe.
Najwybitniejszym polskim szachistą tego okresu był Akiba Rubinstein (urodzony w Stawiszycach), który uznawany jest za jednego z najlepszych graczy początku XX wieku. Mimo że nigdy nie zdobył tytułu mistrza świata, jego partie są do dziś analizowane przez arcymistrzów.
XX wiek – sukcesy międzynarodowe
W 1926 roku powstał Polski Związek Szachowy.
W 1930 roku Polska reprezentacja zdobyła złoty medal na Olimpiadzie Szachowej w Hamburgu – największy drużynowy sukces w historii polskich szachów.
Wielu wybitnych polskich graczy wyemigrowało: Miguel Najdorf (do Argentyny), Samuel Reshevsky (do USA).
W czasach PRL szachy były wspierane przez państwo – organizowano olimpiady szachowe, turnieje i szkolenia młodzieży.
