Shaxmat ♟️

Shaxmat SHAXMAT HAQIDA TO‘LIQ MAʼLUMOT 1. Shaxmat nima? Shaxmat — bu ikki kishilik strategik va mantiqiy o‘yin bo‘lib, 64 katakli taxtada 32 dona yordamida o‘ynaladi. O‘yin maqsadi — raqib shohini mot qilish, ya’ni shohni yurishsiz holatga keltirishdir. 2. Kelib chiqishi Shaxmatning eng qadimiy shakli — chaturanga — milodiy V–VI asrlarda Hindistonda paydo bo‘lgan. Keyinchalik bu o‘yin Eron orqali Arabiston va Yevropaga tarqaldi. Arablar uni "shatranch" deb atagan. O‘rta asrlarda Yevropada qoidalar takomillashib, zamonaviy shaklga keldi. 3. Shaxmat donalari va yurishlari Har bir o‘yinchi 16 ta donaga ega: Shoh: har qanday yo‘nalishda 1 katak yuradi. Farzin (vazir): gorizontal, vertikal va diagonal istalgancha yuradi. Rux (to‘ra): faqat gorizontal va vertikal istalgancha yuradi. Fil (afitser): faqat diagonal istalgancha yuradi. Ot: “L” shaklida yuradi: 2 katak bir yo‘nalishda, 1 katak boshqasiga. Piyoda: faqat oldinga 1 katak (birinchi yurishda 2 katak), faqat diagonal raqib donasini uradi. 4. Asosiy qoidalar Mot: raqib shohini yurishsiz holatga keltirish. Shax: shohga bevosita tahdid. Rokirovka: shoh va ruxning birgalikda yurishi. Piyodaning aylanishi: piyoda raqib oxirgi qatoriga yetganda boshqa dona (farzin, rux, fil yoki ot)ga aylanishi mumkin. Durang: hech bir tomon g‘alaba qozona olmagan holat. 5. Shaxmatning foydasi Shaxmat tafakkurni rivojlantiradi, diqqatni jamlash, sabr-toqat va strategik fikrlashni o‘rgatadi. Xotirani kuchaytiradi va kognitiv salomatlikni saqlashda foydali. 6. Dunyo miqyosida shaxmat Bugungi kunda shaxmat butun dunyoda keng tarqalgan. FIDE (Xalqaro shaxmat federatsiyasi) shaxmat qoidalarini belgilaydi va musobaqalarni tashkil etadi.

Raxmat  :tup