Podwójny szach
Czy wiesz, czym jest podwójny szach w szachach? Nazwa sugeruje, że można dać królowi dwa szachy jednocześnie – ale czy naprawdę da się to zrobić jednym posunięciem? Przekonajmy się!
Oto najważniejsze informacje na temat podwójnego szacha:
Czym jest podwójny szach?
W grze w szachy występują różne typy szachów. Podwójny szach jest wtedy, kiedy po wykonaniu jednego ruchu król jest atakowany przez dwie bierki jednocześnie. Najczęściej dzieje się tak przy ataku z odsłony: jedna bierka wykonuje ruch i odsłania atak drugiej, wcześniej zablokowanej figury. Przyjrzyjmy się następującej pozycji:
Czarne mają przewagę materialną, ale białe mają w zanadrzu podwójnego szacha! Po ruchu Sg6+ król czarnych jest atakowany nie tylko przez skoczka, ale także przez białą wieżę!
Teraz, gdy znasz już ideę podwójnego szacha, możemy wyjaśnić, dlaczego znajomość tego motywu jest taka ważna.
Dlaczego podwójny szach jest ważny?
Motyw podwójnego szacha jest bardzo ważny, ponieważ może prowadzić do matów, pomaga w tworzeniu siatek matowych, często daje możliwość zdobycia materiału i zawsze zmusza króla przeciwnika do wykonania ruchu. W omawianej pozycji po Sg6+ czarne nie mają wyboru – ich król musi odejść na g8.
Zauważ, że przy podwójnym szachu król musi wykonać ruch! Istnieją tylko trzy sposoby obrony przed szachem: 1) zasłona, 2) zbicie bierki dającej szacha, 3) odejście królem.
Nie da się ani zbić, ani zasłonić obu szachujących bierek naraz, dlatego też przy podwójnym szachu król zawsze musi odejść. Jak trafnie ujął to Aron Nimzowitsch: „Nawet najbardziej leniwy król ucieka w popłochu przed podwójnym szachem”.
Nawet najbardziej leniwy król ucieka w popłochu przed podwójnym szachem.
— Aaron Nimzowitsch
Wracając do powyższej pozycji, białe mogłyby zdobyć hetmana ruchem Sxf8, ale istnieje posunięcie jeszcze lepsze niż zysk materiału! Białe mogą dać mata w jednym ruchu: Wh8#.
Widzieliśmy już, jak podwójny szach zmusza króla do wykonania ruchu, jak może prowadzić do zysku materiału i jak pomaga doprowadzić do mata. Spójrzmy teraz na kolejny przykład. W partii Reti–Tartakower, która została rozegrana w Wiedniu w 1910 roku, białe przygotowują wygrywający motyw podwójnego szacha w następującej pozycji:
Po tym, jak czarne zagrały 8…Sxe4, białe poświęciły hetmana ruchem Hd8+!
Po co Reti poświęcił swojego hetmana? Oczywiście po to, żeby przygotować potężny motyw podwójnego szacha! Po Hd8+, czarne muszą zbić hetmana, a wtedy Reti wyprowadza potężny cios w postaci podwójnego szacha — Gg5+:
Jak już wiemy, przy podwójnym szachu król zawsze musi wykonać ruch. Niezależnie od tego, na które pole ucieknie, w następnym posunięciu nastąpi mat. Jeśli czarne zagrają Ke8, nastąpi Wd8#.
Jeśli z kolei czarne zagrają Kc7, wówczas partię kończy Gd8#. Z pewnością warto zapamiętać ten motyw – poświęcenie hetmana w zamian za mata z wykorzystaniem motywu podwójnego szacha!
Sprawdź się!
Skoro zapoznałeś się już z kilkoma przykładami podwójnego szacha i widziałeś, jakie szkody potrafi wyrządzić ten motyw, pora sprawdzić nowo zdobytą wiedzę w praktyce! Być może myślisz teraz, że nigdy nie uda Ci się zagrać takiej kombinacji jak Reti – z poświęceniem hetmana i podwójnym szachem prowadzącym do mata. Spójrzmy jednak na poniższą pozycję, w której goniec czarnych właśnie zbił gońca białych na f4.
Czy widzisz pole, na które możemy wejść hetmanem tak, żeby czarne musiały go zbić? Pomyśl o tym, jak Reti poświęcił hetmana we wcześniejszej pozycji!
Tak! Prawidłowe posunięcie to Ha8+! Czarny król musi zbić białego hetmana. Czy pamiętasz podwójnego szacha, który doprowadził do mata w jednej z partii omawianych we wcześniejszej części artykułu?
Tak! Bardzo dobrze! Ruch Sb6+ pozwala wykorzystać motyw podwójnego szacha – skoczek szachuje króla i jednocześnie odsłania szacha ze strony białej wieży z a1! Teraz król czarnych musi przejść na pole b8!
Pora na zadanie nokautującego ciosu – czy widzisz, w jaki sposób białe mogą dać w tej pozycji mata?
Wspaniale! Wa8# kończy partię! Spójrz – właśnie udało Ci się wykorzystać motywy omówione w naszym artykule – poświęcić hetmana, zagrać podwójnego szacha i zakończyć partię matem! Świetna robota!
Podsumowanie
Teraz wiesz już, czym jest podwójny szach, dlaczego jest ważny, jak zmusza króla przeciwnika do wykonania ruchu i jak można go wykorzystać zarówno podczas konstruowania ataków matowych, jak i do zdobycia materiału! Powodzenia w praktyce — niech Twoje partie obfitują w podwójne szachy!
