Carl Schlechter

Carl Schlechter Avusturyalı satranç ustası ve dünya çapında bir satranççıydı. En çok, 1910 Dünya Şampiyonluğu Maçında Emanuel Lasker'i neredeyse (maç berabere bitti ve Lasker böylece unvanını korudu) yenmesiyle bilinir. Schlechter, tarihteki en centilmen oyunculardan birisi olarak bilinirdi; çünkü rakipler tura geç geldiklerinde sürenin eşitlenmesi için beklerdi ve hasta olan rakiplerine beraberlik teklif etmesiyle tanınırdı.

• Stili
• Erken Günlerden Dünya Klası Oyunculuğa
• Dünya Şampiyonluğu Adayı
• Dünya Şampiyonluğu Maçı
• Şampiyonluk Maçı Sonrası Hayatı ve Mirası

Stili

Schlechter'in evrensel ve çok yönlü bir stili vardı. Çok beraberlik yapmasıyla tanınırdı ve bu ona maçlarda yardımcı olsa da bazen turnuvalarda elde ettiği derecelere de zarar veriyordu. Schlechter, "stili olmayan" adam olarak biliniyordu; çünkü hem konumsal, dirençli savunmasıyla  hem de zarif atak stiliyle oynayarak da kazanabiliyordu.

Schlechter, bu oyunda her iki kaleyi de feda ettiği unutulmaz bir saldırı yapıyor! Bu oyun aynı zamanda 1954'te ilk Marostica insan oyununda canlandırılmıştı.

Erken Günlerden Dünya Klası Oyunculuğa

Schlechter, 13 yaşında satranç öğrendi. 1893'te satrancı ciddi olarak oynamaya başladı ve iyi sonuçlar aldı. 1890'ların sonu itibariyle önde gelen Avusturyalı oyunculardan birisi kabul ediliyordu 1898'te 20 ustanın yer aldığı Viyana Turnuvasında beşinci oldu (Siegbert Tarrasch, Harry Pillsbury, David Janowsky ve eski Dünya Şampiyonu Wilhelm Steinitz'in ardından). 1899'da Schlechter, Londra Turnuvasında 18 usta arasında  (mevcut Dünya Şampiyonu Lasker, Janowsky, Geza Maroczy ve Pillsbury'ninardından) beşinci oldu. 

Schlechter, bu noktada hem savunma hem de atak satrançta yetkinliğini artırmış ve dünya çapında bir oyuncu olarak kabul ediliyordu. Aşağıda yer alan 1899'da oynanmış oyunda Schlechter mata götüren unutulmaz bir oyunsonu vezir fedası yapıyor. Bu tarihi 33. Vxh6+! vuruşu geçtiğimiz yüzyılda pek çok satranççının hafızasında yer etmiştir; çünkü Siyah Schlechter'in yalnız filinin mat tehdidinden kurtulamaz!

1900'de Schlechter Münih Turnuvasında (Maroczy ve Pillsbury ile birlikte) eş puanla birinci oldu. 1901'de Monte Karlo Turnuvasını kazanırken, geride bıraktığı isimler arasında Mikhail Chigorin, Janowsky, Isidor Gunsberg, Frank Marshall ve diğer ustalar bulunuyordu. Schlechter, 1904-1908 arasında pek çok uluslararası turnuvada ya birinci ya de eş puanla birinci olduğu çok başarılı bir dönem geçirdi. 1904'te Coburg'da ve Stockholm 1906'da birinciliği paylaştı.

Bu döneme ait aşağıdaki oyununda, Schlechter konumsal satranç oynayarak iyi atın kötü file karşı gösterdiği üstünlükle kazanıyor. Oyunun farklı aşamalarında e5-karesine iki farklı at geliyor ve Siyahın ordusu bu canavarlaşan atlar tarafından felce uğratılıyor! 

Dünya Şampiyonluğu Adayı

1906'da Schlechter ilginç bir formatı olan Ostend turnuvasına katıldı ve burada 36 oyuncu elemele usülü oynadılar - ortalıktaki toz duman dağıldığında Schlechter inanılmaz bir oyuncu grubunun önünde liderdi. Bu usta oyucunun grubunun içinde Maroczy, Akiba Rubinstein, Marshall, Janowsky, Chigorin gibi isimler yer alıyordu.

Bu dönemde Schlechter, dünya şampiyonluğu için bir aday olarak anılmaya başlandı. Dünya Şampiyonu Lasker de bizzat Schlechter'i dikkate değer bir meydan okuyucu olarak kabul ediyordu ve "onunla ilgili o kadar az şeytanca şey vardı ki başkasını bile yerinden kaldırmayacak kadar kibar," diyordu. Acaba Lasker burada Schlechter'e iltifat mı ediyordu yoksa Schlechter'in nazik davranışlarını bir zayıflık olarak mı görüyordu?  

Schlechter 1907-1908 döneminde turnuva başarısını sürdürdü. 1907 Karlsbad Turnuvasında dördüncülüğü paylaşırken  (Aaron Nimzowitsch ile birlikte), 1908 Viyana Turnuvasında Maroczy ile birinciliği paylaştı (Rubinstein, Rudolf Spielmann, Savielly Tartakower, Marshall, Semyon Alapin ve Richard Reti'nin önünde). Viyana'dan hemen sonra Prag'da da bu kez Duras ile birinciliği paylaşırken Milan Vidmar, Rubinstein, Maroczy, Marshall, Janowsky ve diğerlerini geride bıraktı. 

Bu dönemde oynadığı aşağıdaki oyunda Schlechter bir dizi parlak feda ile Maroczy'nin şahını açıkta bırakıyor. Bu parlak hücum "Truva Atı" fedasıyla (Beyaz açık-renkli filini h7-erine feda ediyor) başlıyor ve arkasından diğer fil de feda ediliyor— Unutulmaz bir kombinezon.

Schlechter, 1908 sonunda Berlin'e Dünya Şampiyonu Lasker'e bir unvan maçı için meydan okumak amacıyla seyahat etti. Lasker, bu meydan okumayı kabul etti ve ikili 1910 yılında bir maç yapacaklarını ilan ettiler.

 Dünya Şampiyonluğu Maçı

1910 Dünya Şampiyonluğu Maçının formatı basittir: 10 oyun oynanacak ve en çok puanı alan taraf kazanacaktı. Maçın 5-5 berabere bitmesi durumunda Lasker unvanını koruyacaktı. Maç kamuya açık oynandı ve ilk beş oyun Viyana'da oynandı. Satranç dünyasını şaşırtan bir sonuçla Viyana ayağının sonunda Schlechter öndeydi! İlk dört oyununun berabere bitmesinin ardından beşinci oyunda Lasker ağır taş oyunsonunda taş uyudu. Bu noktada Schlechter 3-2 öne geçmişti.

Maçın son beş oyunu Berlin'de oynanacaktı. Berlin Ayağı da dört beraberlikle başladı (Schlechter'in çok berabere yapmasıyla ünlü olduğunu hatırlıyor musunuz?). 10. ve son oyunda maç 5-4 Schlechter'in lehineydi ve Schlechter'in maçı kazanıp dünya şampiyonu olmak için tek yapması için beraberlik yetiyordu!  

10. Oyun çok gergin geçti ve Schlechter Slav'da kendi adıyla anılan varyantı oynuyordu. 23. hamlede Lasker hiç de doğru olmayan bir hücuma geçti ve Schlechter konumu doğru savundu. Motorlara göre konum Schlechter bir kazancı kaçırana kadar tamamen eşitti!

Schlechter'in unvanı kazanmak için birden çok defa güvenli yollar seçme şansı vardı; ama 35. hamlede doğru olmayan bir kale fedasıyla daha fazlasını denedi. Oyun daha da karıştı ve birdenbire Lasker kazanç şansları elde etti. Bu oyunu Jose Capablanca'nın notlarıyla görebilirsiniz:

Neredeyse her oyuncu önce eşit ve hatta kazanç değilse bile üstün konumda oyunu kaybettiklerinde ne hissedildiğini bilir, bu hiç iyi bir his değildir. Schlechter'in 10. Oyundan sonra ne hissettiğini tahmin etmek güçtür. Bu oyunu kazanan Lasker, maçın skorunu 5-5'e getirdi ve unvanını korudu. He ne kadar Schlechter kazanamadıysa da tarihte Lasker'i unvan maçlarında ciddi anlamda zorlayan ilk isimdir.

Şampiyonluk Maçı Sonrası Hayatı ve Mirası

1910 Dünya Şampiyonluğu Maçı sonrası, Schlechter güçlü oyununu sürdürdü.  1910 Hamburg Turnuvasını Duras, Nimzowitsch, Marshall, Alexander Alekhine, Tarrasch ve diğer başka oyuncuların önünde kazandı. 1911'de Tarrasch ile yaptığı maçta berabere kaldı  (üç kazanç, üç kayıp, 10 beraberlik). 1911-1914 döneminde ise Schlechter, Viyana'daki Trebitsch Anı Turnuvasını kazandı. 1914'te çıkan I. Dünya Savaşı uluslararası satranç sahnesini fazlasıyla etkilediyse de Schlechter 1918'e kadar iyi oynamaya devam etti; ancak bu yılda görece erken yaşta zatürreden hayatını kaybetti.

Schlechter, her zaman Dünya Şampiyonluğu Maçındaki oyunuyla hatırlanacaktır. Bird Açılışı, Fransız Savunması, Danimarka Gambit ve kesinlikle Slav Savunmasındaki kendi varyantıyla hatırlanacaktır. 

Schlechter'in oyunları halen kitaplarda, yazılarda ve videolarda incelenmektedir—vefatının üzerinden 100 yıl geçmiş olmasına rağmen. Ayrıca centilmen davranışları ve savaşçı ruhuyla da hatırlanmalıdır, Lasker'le oynadığı efsanevi maç bunun kanıtıdır.