Mistrzowie świata w szachach szybkich i błyskawicznych
Pierwszy oficjalny mecz o mistrzostwo świata w szachach klasycznych odbył się w 1886 roku, a pierwsze Mistrzostwa Świata Kobiet w 1927 roku, natomiast Mistrzostwa Świata w Szachach Szybkich i Błyskawicznych to stosunkowo nowe wydarzenia w kalendarzu FIDE. Międzynarodowa Federacja Szachowa zorganizowała jednorazowo Mistrzostwa Świata w Szachach Szybkich w 2003 roku, a następnie rozgrywa je co roku od 2012 (z wyjątkiem 2020). Mistrzostwa Świata w Szachach Błyskawicznych odbywały się co roku w latach 2006–2010, a następnie ponownie od 2012 aż do dziś. Mistrzostwa Świata Kobiet w Szachach Szybkich i Błyskawicznych po raz pierwszy zorganizowano w 2012 roku – początkowo odbywały się co dwa lata, a od 2016 roku rozgrywane są corocznie.
Aktualni mistrzowie i mistrzynie świata w szachach szybkich i błyskawicznych to:
- GM Volodar Murzin – mistrz świata w szachach szybkich,
- GM Magnus Carlsen i GM Ian Nepomniachtchi - współmistrzowie świata w szachach błyskawicznych,
- GM Humpy Koneru – mistrzyni świata w szachach szybkich,
- GM Ju Wenjun – mistrzyni świata w szachach błyskawicznych.
W sumie tytuł mistrza świata w szachach szybkich zdobywało dotąd ośmiu zawodników, a w blitzu – dziewięciu. Wśród kobiet mieliśmy osiem mistrzyń świata w szachach szybkich oraz sześć mistrzyń świata w blitzu. Przyjrzyjmy się im wszystkim.
Uwaga: Dane i osiągnięcia podane w artykule uwzględniają wyniki do zakończenia Mistrzostw Świata w Szachach Szybkich i Błsykawicznych 2024 w Nowym Jorku.
- Mistrzowie świata w szachach szybkich
- Mistrzowie świata w szachach błyskawicznych
- Mistrzynie świata w szachach szybkich
- Mistrzynie świata w szachach błyskawicznych
Mistrzowie świata w szachach szybkich
W 1988 roku rozegrano World Active Championship, a w 2001 roku Rapid World Cup – zwycięzcami zostali odpowiednio GM Anatoly Karpov i GM Garry Kasparov. Nasze zestawienie rozpoczynamy jednak od pierwszych oficjalnych Mistrzostw Świata w Szachach Szybkich, które odbyły się w 2003 roku. Kolejną edycję zorganizowano dopiero w 2012 roku, ale od tamtej pory turniej jest już rozgrywany co roku (z wyjątkiem roku 2020, kiedy nie odbył się z powodu pandemii).
Do 2024 roku mistrzostwo świata w szachach szybkich zdobyło ośmiu różnych zawodników: GM Viswanathan Anand, GM Sergey Karjakin, GM Shakhriyar Mamedyarov, Carlsen, GM Vasyl Ivanchuk, GM Daniil Dubov, GM Nodirbek Abdusattorov i Murzin. Tylko Anand i Carlsen wywalczyli tytuł więcej niż raz, przy czym Carlsen ma ich na swoim koncie najwięcej – pięć.
| Rok | Mistrz świata | Tytuły |
| 2003 | GM Viswanathan Anand | 1 |
| 2004-11 | [turniej nie odbył się] | |
| 2012 | GM Sergey Karjakin | 1 |
| 2013 | GM Shakhriyar Mamedyarov | 1 |
| 2014 | GM Magnus Carlsen | 1 |
| 2015 | GM Magnus Carlsen | 2 |
| 2016 | GM Vasyl Ivanchuk | 1 |
| 2017 | GM Viswanathan Anand | 2 |
| 2018 | GM Daniil Dubov | 1 |
| 2019 | GM Magnus Carlsen | 3 |
| 2020 | [turniej nie odbył się] | |
| 2021 | GM Nodirbek Abdusattorov | 1 |
| 2022 | GM Magnus Carlsen | 4 |
| 2023 | GM Magnus Carlsen | 5 |
| 2024 | GM Volodar Murzin | 1 |
Anand i Carlsen to jedyni zawodnicy, którzy zdobyli zarówno tytuł mistrza świata w szachach klasycznych, jak i mistrza świata w szachach szybkich.
Mistrzowie świata w szachach błyskawicznych
Mistrzostwa Świata w Szachach Błyskawicznych odbywają się corocznie od 2006 roku, z przerwami w latach 2011 i 2020. Do 2024 roku tytuł zdobyło dziewięciu różnych zawodników: GM Alexander Grischuk, Ivanchuk, GM Leinier Dominguez, Carlsen, GM Levon Aronian, GM Liem Le, Karjakin, GM Maxime Vachier-Lagrave oraz GM Ian Nepomniachtchi. Tylko Grischuk (trzy razy) i Carlsen (osiem razy) wygrywali wielokrotnie. W 2024 roku Carlsen i Nepomniachtchi zostali pierwszymi współmistrzami świata w historii rozgrywek.
| Rok | Mistrz świata | Tytuły |
| 2006 | GM Alexander Grischuk | 1 |
| 2007 | GM Vasyl Ivanchuk | 1 |
| 2008 | GM Leinier Dominguez | 1 |
| 2009 | GM Magnus Carlsen | 1 |
| 2010 | GM Levon Aronian | 1 |
| 2011 | [turniej nie odbył się] | |
| 2012 | GM Alexander Grischuk | 2 |
| 2013 | GM Liem Le | 1 |
| 2014 | GM Magnus Carlsen | 2 |
| 2015 | GM Alexander Grischuk | 3 |
| 2016 | GM Sergey Karjakin | 1 |
| 2017 | GM Magnus Carlsen | 3 |
| 2018 | GM Magnus Carlsen | 4 |
| 2019 | GM Magnus Carlsen | 5 |
| 2020 | [turniej nie odbył się] | |
| 2021 | GM Maxime Vachier-Lagrave | 1 |
| 2022 | GM Magnus Carlsen | 6 |
| 2023 | GM Magnus Carlsen | 7 |
| 2024 | GM Magnus Carlsen i GM Ian Nepomniachtchi | 8/1 |
Carlsen, Ivanchuk i Karjakin to jedyni szachiści, którzy zostali zarówno mistrzami świata w rapidzie, jak i w blitzu.
Carlsen jest jedynym zawodnikiem, który zdobył zarówno tytuł mistrza świata w szachach klasycznych, jak i w szachach błyskawicznych, a także jedynym, który ma na koncie komplet trzech tytułów mistrza świata: w szachach klasycznych, szybkich i błyskawicznych.
Mistrzynie świata w szachach szybkich
Lista mistrzyń świata w szachach szybkich przedstawia się następująco: GM Antoaneta Stefanova, GM Kateryna Lagno, GM Anna Muzychuk, GM Ju Wenjun, GM Humpy Koneru, GM Alexandra Kosteniuk, GM Tan Zhongyi oraz IM Anastasia Bodnaruk.
Najwięcej tytułów mają Ju i Humpy – po dwa.
| Rok | Mistrzyni świata | Tytuły |
| 2012 | GM Antoaneta Stefanova | 1 |
| 2013 | [turniej nie odbył się] | |
| 2014 | GM Kateryna Lagno | 1 |
| 2015 | [turniej nie odbył się] | |
| 2016 | GM Anna Muzychuk | 1 |
| 2017 | GM Ju Wenjun | 1 |
| 2018 | GM Ju Wenjun | 2 |
| 2019 | GM Humpy Koneru | 1 |
| 2020 | [turniej nie odbył się] | |
| 2021 | GM Alexandra Kosteniuk | 1 |
| 2022 | GM Tan Zhongyi | 1 |
| 2023 | IM Anastasia Bodnaruk | 1 |
| 2024 | GM Humpy Koneru | 2 |
Trzy zawodniczki zdobyły zarówno tytuł mistrzyni świata w szachach klasycznych, jak i w szachach szybkich: Tan, Kosteniuk i Ju, przy czym Ju jest jedyną, która zdobyła oba te tytuły co najmniej dwa razy.
Mistrzynie świata w szachach błyskawicznych
Tylko sześć zawodniczek zdobyło tytuł mistrzyni świata w blitzu: GM Valentina Gunina, Anna Muzyczuk, GM Nana Dzagnidze, Lagno, IM Bibisara Assaubayeva oraz Ju. Gunina, Muzychuk, Lagno i Assaubayeva zdobyły ten tytuł dwukrotnie.
| Rok | Mistrzyni świata | Tytuły |
| 2012 | GM Valentina Gunina | 1 |
| 2013 | [not held] | |
| 2014 | GM Anna Muzychuk | 1 |
| 2015 | [turniej nie odbył się] | |
| 2016 | GM Anna Muzychuk | 2 |
| 2017 | GM Nana Dzagnidze | 1 |
| 2018 | GM Kateryna Lagno | 1 |
| 2019 | GM Kateryna Lagno | 2 |
| 2020 | [turniej nie odbył się] | |
| 2021 | IM Bibisara Assaubayeva | 1 |
| 2022 | IM Bibisara Assaubayeva | 2 |
| 2023 | GM Valentina Gunina | 2 |
| 2024 | GM Ju Wenjun | 1 |
Trzy z tych zawodniczek zdobyły tytuły mistrzyń świata zarówno w szachach szybkich, jak i błyskawicznych: Muzychuk, Lagno i Ju. W 2024 roku Ju została pierwszą i jak dotąd jedyną kobietą, która zdobyła mistrzostwo świata we wszystkich trzech formatach: szachach klasycznych, szybkich i błyskawicznych.
Nathaniel Green is a staff writer for Chess.com who writes articles, player biographies, Titled Tuesday reports, video scripts, and more. He has been playing chess for about 30 years and resides near Washington, DC, USA.
