Bütün Dünya Satranç Şampiyonları

Satranç tarihinde yalnızca 20 oyuncu resmî dünya şampiyonu unvanını elde etmiş olup, aralarından 16'sı da "klasik" unvanı almıştır. İstisnalar olmakla birlikte klasik şampiyonu çoğunlukla halihazırdaki şampiyonla ona meydan okuyan aday arasında oynana bir ikili maçlar belirlemiştir. Her şampiyon unvanını kaybedene kadar unvanını korduğu için çizgisel bir tarih akışı olmuştur.

1993-2006 arasında unvan şampiyon ve meydan okuyucu Uluslararası Satranç Federasyonu, FIDE'yi terk ettiklerinden ikiye bölünmüştür. Bu 13 yılda, altı oyuncu FIDE Dünya Şampiyonu unvanını taşımıştır. Bu altı isimden ikisi aynı zamanda klasik şampiyonlardı.

Aşağıda dünya şampiyonları tablosunun yanı sıra bu tüm zamanların en büyük oyuncularının hem fotoğrafları hem de haklarında kaleme alınmış kısa paragrafları görebilirsiniz.

Klasik Dünya Şampiyonları

Notlar: t - Turnuva zaferi. * - Berabere biten maçın neticesinde unvanını korumuştur. ** - Hızlı satranç/yıldırım eşitlik bozmaları ile unvanını korumuştur. # - Maç resmî olarak sonuçlandırılmadan durdurulmuştur. d - Hükmen.

FIDE Dünya Şampiyonları (1993-2006)

Notlar: k - Nakavt (eleme) turnuva zaferi (64+ oyuncu). t - Standart Turnuva Zaferi (<8 oyuncu).

• Klasik Dünya Şampiyonları (1886-günümüz) 
  1. Wilhelm Steinitz
  2. Emanuel Lasker
  3. Jose Raul Capablanca
  4. Alexander Alekhine
  5. GM Max Euwe
  6. GM Mikhail Botvinnik
  7. GM Vasily Smyslov
  8. GM Mikhail Tal
  9. GM Tigran Petrosian
  10. GM Boris Spassky
  11. GM Bobby Fischer
  12. GM Anatoly Karpov
  13. GM Garry Kasparov
  14. GM Vladimir Kramnik
  15. GM Viswanathan Anand
  16. GM Magnus Carlsen
• FIDE Dünya Şampiyonları (1993-2006) 
  1. GM Anatoly Karpov
  2. GM Alexander Khalifman
  3. GM Viswanathan Anand
  4. GM Ruslan Ponomariov
  5. GM Rustam Kasimdzhanov
  6. GM Veselin Topalov

Klasik Dünya Şampiyonları (1886-günümüz)

Wilhelm Steinitz (1886-94)

Steinitz çoğu zaman "konumsal satrancın babası" olarak kabul edilir. 1886'da düzenlenen ilk resmî dünya satranç şampiyonluğu maçında Johannes Zukertort'u yendi.

Emanuel Lasker (1894-1921)

Lasker, oldukça pratik bir oyuncu olup, tarihte en uzun süre dünya şampiyonu kalan isimdir. 1894'te Steinitz'ten devraldığı unvanı 1921'e kadar korumuştur.

Jose Raul Capablanca (1921-27)

Capablanca, bir satranç dehası olup, gelmiş geçmiş en iyi oyunsonu oyuncularındandı. Lasker'i 1921'de 4-0 yenerek Dünya Şampiyonu oldu. 1916-24 yılları arasında Capablanca turnuvalarda +40 =23 -0 skoru yaptı, bu da en uzun süre yenilgisi gitme rekorudur.

Alexander Alekhine (1927-35, 1937-46)

Atak stili ve derin kombinezonlarıyla tanınan Alekhine, unvana sahipken hayatını kaybeden tek dünya şampiyonudur. 1927'de bir sürpriz yaparak Capablanca'yı devirirken, 1946'daki ölümüne kadar 1935-37 arasındaki ara dönem hariç unvanını korumuştur.

GM Max Euwe (1935-37)

Euwe, 1935'te sürpriz bir sonuçla Alekhine'i yendi. Bu tarihe kadar tek Hollandalı Dünya Şampiyonu olup 1950'de FIDE'nin bu unvanı vermesiyle bu ülkenin ilk büyükustasıdır.

GM Mikhail Botvinnik (1948-57, 1958-60, 1961-63)

İlk büyük Sovyet Satranççı olup onların 30 yıl boyunca en başarılı temsilcisiydi. Botvinnik daha sonra üç farklı dünya şampiyonuna da koçluk yapmıştır: Karpov, Kasparov ve Kramnik.

Botvinnik, dünya şampiyonluğunu bir turnuvada kazanan ilk isim, bu turnuva da FIDE'nin Alekhine'in hayatını kaybetmesi üzerine düzenlediği bir turnuvaydı. Tarihin bir başka cilvesi de kendisinin daha sonra hiçbir maçta unvanını doğrudan kazanamamış olmasıdır: 1951 Maçında, GM David Bronstein ve 1954 Maçında Smyslov'a karşı oynadığı maçların her ikisi de 12-12 biterken, dönemin kuralları şampiyonun beraberlik durumunda unvanı korumasına olanak tanıyordu. 1957 ve 1960'ta unvanını kaybettikten sonra maçların anlaşmalarında bulunan rövanş maddesi Botvinnik'e 1958 ve 1961'te tekrar unvan maçına çıkma şansı verirken, kendisi her iki maçı da kazandı.

GM Vasily Smyslov (1957-58)

Smyslov, önceden bir unvan maçını kaybettikten sonra Dünya Şampiyonluğunu kazanan tarihteki ilk oyuncudur. Çok sağlam stili onu yenmesi çok güç bir oyuncu haline getirdi ve her ne kadar Botvinnik'e karşı oynadığı üç maçtan yalnızca birisini kazanmış olsa da bu maçlarda toplam skorda rakibine karşı üstündür (34.5-33.5).

GM Mikhail Tal (1960-61)

Tal, Dünya Şampiyonu olduğunda 23 yaşındaydı ve o zaman gelmiş geçmiş en genç şampiyondu. Smyslov sağlamdı, Tal ise dinamikti ve hem hesap hem de sezgi gerektiren oldukça karmaşık fedalarla biliniyor. Tal de Smyslov gibi Botvinnik unvan maçını rövanş maçında geri almadan önce unvanını bir yıl korudu. Tal, çoğu zaman alkol ve sigara kullanması nedeniyle şiddetlenen böbrek problemlerinden dolayı hastaneye yatmak zorunda kalsa da parlak bir oyuncu olarak kariyerine devam etti ve 55 yaşında 1992 yılında hayatını kaybetti.

GM Tigran Petrosian (1963-69)

Büyük bir profilaktik savunma ustası olan Petrosian, tarihte Botvinnik'in şampiyonluk devrini tamamen bitirmiş oyuncu olarak geçmiştir. Alekhine ve Karpov dışında birden çok defa unvanını geri alan üçüncü isimdir.

GM Boris Spassky (1969-72)

Spassky, her tür konumu kazanabilen evrensel bir oyuncuydu. Şah Gambiti oynayan son dünya şampiyonuydu ve bu açılışla pek çok parlak oyun kazandı. Petrosian'ı 1966'da devirmeyi başaramazken, 1969'da tekrar unvan maçı yapmaya hak kazandı; ama bu kez maçta zafere ulaştı. 

GM Bobby Fischer (1972-75)

Fischer satranç tarihini en muhteşem zirve performanslarından birisine 1969-72 yılları arasında tek bir berabere bile vermeden üst üste 20 galibiyet alarak imza attı. 1970 İnterzonalinin son yedi oyunu başlayan bu seri, GM Mark Taimanov'a Adaylar Çeyrek Finalindeki 6-0'lık zafer ve GM Bent Larsen'i aynı skorla yendiği yarı finalle devam ederken yanı sıra Petrosian'a karşı Adaylar Finalinde oynadığı ilk oyunla birlikte tamamlanmaktadır. O maçı da 6,5-2,5 kazanırken, Spassky'i de unvan maçında 12,5-8,5 yenerek Dünya Şampiyonu olur.

Üç yıl sonra unvanını savunmayı reddetti ve ömrünün son 36 yılında bir ciddi maç ve hiç turnuva oynamadan 208'de 64 yaşında hayatını kaybetmiştir.

GM Anatoly Karpov (1975-85)

Karpov, satranç tarihinin en büyük dehalarından birisidir. Her ne kadar hükmen dünya şampiyonu olan tek isim olsa da, şampiyon olduğu dönem oldukça aktif bir oyuncuydu ve pek çok turnuva kazanarak dünyanın en iyi satranççısı olduğu iddiasını ortaya koyuyordu.  Ayrıca unvanını belki de pek çokları tarafından tarihte dünya şampiyonu olamamış en büyük oyuncu olarak gösterilenGM Viktor Korchnoi'a karşı da iki defa savundu.

Karpov ayrıca 1993'ün başından itibaren unvanın bölündüğü dönemde , GM Jan Timman'ı yenerek FIDE Şampiyonu oldu. Bu unvanı 1999'a kadar taşıdıktan sonra FIDE'nin yeni şampiyona formatına katılmayı reddetti (daha fazla bilgi aşağıdadır.)

GM Garry Kasparov (1985-2000)

Kasparov, Chess.com tarafından 2020'de gelmiş geçmiş en iyi satranççı olarak gösterildi. Tal'in en genç dünya şampiyonu olma rekorunu kırdı. Ayrıca en fazla unvan maçı kazanan şampiyon olma rekorunu da altı zaferiyle Lasker ile birlikte paylaşmaktadır. Bu unvan maçlarının son ikisi FIDE'nin dışındadır; çünkü kendisi ve GM Nigel Short 1993'teki unvan maçını FIDE çatısı altında yapmayarak unvanın ikiye bölünmesine yol açmışlardır.

GM Vladimir Kramnik (2000-07)

Tıpkı Alekhine'in 1927'de Euwe'nin 1935'teki zaferleri gibi Kramnik'in de 2000 yılında Kasparov'u devirerek bu unvanı elde etmesi satranç dünyasını şok etmiştir. Kramnik, 2004 yılında unvanını GM Peter Leko'ya karşı savundu. Daha sonra 2006'da FIDE Dünya Şampiyonu Topalov'u yenerek unvanların birleştiği maçta da şampiyon olmuştur.

GM Viswanathan Anand (2007-13)

Hızlı oyunuyla tanınan Anand, unvanı Kramnik ile maç yapmak yerine bir turnuvayı kazanarak elde etti. Tarihte Dünya Şampiyonunun unvanını bir maç kaybetmeden unvanını bırakmak zorunda kaldığı tek an olup, ertesi yıl Anand, Kramnik ile bir maç yapmıştır. Bu maçı da Anand kazanmış ve yeniden tartışmasız klasik Dünya Satranç Şampiyonu olmuştur.

Anand sayesinde vatandaşı olduğu bir milyardan fazla nüfuslu Hindistan'da satranca ilgi adeta patlama yapmıştır ve artık Hindistan dünyanın en güçlü satranç ülkelerinden birisidir.

GM Magnus Carlsen (2013-günümüz)

Kimileri Carlsen'i tarihin en iyi satranç oyuncusu olarak kabul etmektedir. Hızlı zaman kontrollerindeki gücü de birçok hızlı satranç eşitlik bozmasında unvanını korumasını sağladı.

19 Temmuz 2022'de, Carlsen 2023 Dünya Şampiyonluğu Maçında unvanını korumayacağını ilan etti. Sonraki Dünya Şampiyonu, 2023 Maçı sonrası ya GM Ian Nepomniachtchi ya da GM Ding Liren olacak.

FIDE Dünya Şampiyonları (1993-2006)

Karpov (1993, 1996, 1998)

Kasparov ve Short FIDE'yi terk ettikten sonra Karpov, GM Jan Timman'ı bir maçta yendi. FIDE Unvanını iki defa savundu; ancak 1999'da döngüden çekildi ve bu da unvanı bırakması anlamına geliyordu. FIDE sonrasında bu unvanı kime vereceğini, 100 oyunculu yeni nakavt turnuvası ile belirledi.

GM Alexander Khalifman (1999t)

Khalifman, 100 oyunculu nakavt turnuvasında 1999 FIDE Dünya Şampiyonu oldu.

Anand (2000t)

Klasik Dünya Şampiyonu olmadan önce Anand, 100 oyunculuk nakavt turnuvasını kazanarak 2000 FIDE Dünya Şampiyonu oldu.

GM Ruslan Ponomariov (2002t)

Ponomariov, 128 oyunculu 2022 FIDE Dünya Şampiyonasını kazandı.

GM Rustam Kasimdzhanov (2004t)

Kasimdzhanov, 128 oyunculu FIDE Dünya Şampiyonasını kazandı.

GM Veselin Topalov (2005t)

2005'te FIDE Dünya Şampyonası sekiz oyuncunun yer aldığı bir turnuva ile belirlendi. Topalov, bu turnuvayı kazanarak FIDE Dünya Şampiyonu oldu. Ertesi yıl, Kramnik ile oynadığı ve ikiye bölünen unvan maçlarının birleştiği maçı kaybetti.

---

Chess.com’un 2021 FIDE Dünya Şampiyonasu yayınları Coinbase tarafından huzurunuza getirilmektedir. Chess.com’un maç haberleri Coinbase tarafından sağlanıyor. Eğer ilk kripto alımınızı yapmak istiyorsanız veya tecrübeli bir satıcıysanız, Coinbase sizin arkanızı kollar. Coinbase Earn ile kazandığınız her para sizin Coinbase'in ileri düzey özellikleriyle alım-satım yapmanızı sağlar, Coinbase Kartınızla yapacağınız harcamalarda özel ödüller ve daha fazlasını sağlar. Daha ayrıntılı bilgi için buraya bakınız: Coinbase.com/Chess.